In dit tekstvak komen links te staan die rechtstreeks naar de activiteit gaan.

Beleidsverantwoording per activiteit

Cultuur & Accommodaties voor kunstbeoefening

Diversiteit
De bevolkingssamenstelling van Den Haag verandert, wat terug te zien zou moeten zijn in publiek,
programmering, personeel en samenwerkingspartners. Daarom heeft de gemeente in 2018 een onderzoek laten uitvoeren door de Erasmus Universiteit naar de diversiteit van de cultuursector in Den Haag. Daaruit is gebleken dat ongeveer de helft van de instellingen beleid heeft geformuleerd op het gebied van een divers programma en publiek (zie RIS nummer 299150). De diversiteit van het personeel blijft echter nog achter.

Midtermreview
In 2018 vonden de midtermreviews plaats van acht instellingen: Crossing Border, CultureClash4U, Theater Dakota, Haags Pop Centrum, Meyer-Chaffaud, Huis van Gedichten, Kalpana en Loos. De Adviescommissie Meerjarenbeleidsplan 2017-2020 had dit als voorwaarde gesteld voor subsidiëring in 2019 en 2020. De adviescommissie heeft positief geadviseerd voor alle acht instellingen.

Cultuureducatie
Cultuureducatie is een belangrijk onderdeel van kunst en cultuur want zo leren jongeren vanuit verschillende perspectieven naar de wereld kijken en worden zij uitgedaagd om hun blik te verbreden. De gemeente heeft de Cultuurschakel, een onafhankelijke organisatie voor cultuuronderwijs en amateurkunst in Den Haag, de centrale coördinerende rol in cultuureducatie gegeven.

Het aantal basisscholen met een cultuur beleidsplan is toegenomen van 81 in 2017 tot 94 in 2018 (van de 158 scholen). Het aantal scholen, dat werkt met het programma Cultuuronderwijs op zijn Haags nam toe tot 44 scholen (2017: 36 scholen). Voor het schooljaar 2018-2019 zijn met gemeentelijke subsidie 96.000 activiteiten ingekocht. Van de 158 basisscholen maakt 98% gebruik van deze subsidie.

Eén van de ambities is om cultuureducatie ook aan te bieden in het voortgezet onderwijs. CultuurSchakel heeft het cultuureducatieprogramma voor het schooljaar 2019-2020 voorbereid. Zo is er een brochure met aanbod gemaakt en is een planningssysteem opgezet. Zeven scholen (96 klassen en 2.482 leerlingen) uit het voortgezet onderwijs bezochten musea via het programma van Cultuurmenu.

Cultuurparticipatie en amateurkunst
In Den Haag wordt stevig ingezet op actieve cultuurparticipatie. Stedelijk gebeurt dat via de inzet van CultuurSchakel. Op stadsdeelniveau loopt dit via de cultuurankers (zoals een theater, bibliotheek of museum). In 2018 bestond CultuurSchakel vijf jaar. Dit werd gevierd met de uitreiking van De Haagse C, de nieuwe Haagse prijs voor Cultuurparticipatie. Ook subsidieerde CultuurSchakel in 2018 meer initiatieven dan voorheen, dankzij het nieuwe snelloket Geld voor je kunst!

In 2018 zijn de cultuurankers verder gegroeid in publieksbereik, samenwerking en programmering. In het kader van het themajaar Feest aan Zee organiseerden de cultuurankers het succesvolle project Wijkcultuur aan Zee. In 2018 hebben CultuurSchakel en theater De Vaillant de Haagse Cultuuracademie gestart. Dit Haagse leer-netwerkinitiatief, in het kader van de Code Culturele Diversiteit, biedt een programma voor young professionals, die werken in de Haagse cultuursector of een sterke wens hebben daarin te werken.

Popbeleid
De popnota ‘Ruimte voor Pop’ uit 2017  benadrukt het belang van versterking van een levendig en dynamisch popklimaat voor het makersklimaat, talentontwikkeling en cultuurparticipatie. Om de digitale popinfrastructuur te continueren zijn stichting BROUHAHA (3 voor 12 Den Haag) en het General Urban Arts Platform ondersteund. Ook is het behoeftenonderzoek naar een middenpodium afgerond. Daarnaast heeft CultuurSchakel de opdracht gekregen de verschillende talentontwikkelingstrajecten te inventariseren.

Toneel en dans
Voor Het Nationale Theater (HNT) was 2018 het tweede jaar na de totstandkoming van deze fusieorganisatie. Op basis van de motie inzake financiële borging Theatergroep Drang 2018 ontving Drang  in 2018 een subsidie van afgerond € 0,1 mln. Het jaar 2018 begon met het tweejaarlijkse Holland Dance Festival, de enige dansbiënnale van Nederland. Meyer-Chaffaud voerde hun tweede grote voorstelling SOUL#2 uit. De nieuwe voorstelling ‘Superhuman’ van KalpanaArts heeft bijgedragen aan een nieuwe danstaal doordat ze diverse dansstijlen en disciplines samenbrengt. Tijdens het Nederlandse Dansdagen Gala wonnen twee jonge choreografen, verbonden aan het productiehuis Korzo, belangrijke dansprijzen.

Onderwijs Cultuur Complex
Tot de opening van het OCC wordt geprogrammeerd in het Zuiderstrandtheater. Hoogtepunten in 2018 waren de volksopera ‘Scheveningse Kuren’ over de geschiedenis van 200 jaar badplaats en in de Nieuwe kerk het festival ‘Sacred Songs’. Het Nederlands Dans Theater presenteerde onder meer twee unieke projecten: de internationale première van de voorstelling ‘The Hole’ van sterchoreograaf Ohad Naharin en het Young Talent Project in samenwerking met het Koninklijk Conservatorium.  Zie voor verdere toelichting onderdeel investeringen (tabel MIP).

Film en video
Het Filmhuis Den Haag en het filmfestival Movies that Matter ontvingen in 2018 subsidie. Het Filmhuis heeft voor de educatieve programmering 18.000 scholieren ontvangen uit het primair en voortgezet onderwijs. Movies that Matter organiseerde naast haar reguliere programma, dat 27.000 bezoekers heeft getrokken, de eerste editie van Dutch Movies Matter, een competitie met films van Nederlandse bodem.

Culturele projecten
In 2018 is voor 138 projecten subsidie aangevraagd vanuit de regeling Culturele Projecten. De aanvragen werden beoordeeld door de externe adviescommissie Culturele Projecten die adviseerde 64 aanvragen te honoreren. Deze adviezen zijn overgenomen. Het beschikbare subsidiebedrag is uitgeput.

Broedplaatsen
Broedplaatsen en kunstenaarsinitiatieven zoals Maakhaven, Locatie Z, De Besturing, WD4X, Trixie en de in 2018 geopende broedplaats De Helena hebben een belangrijke rol voor jong en creatief talent. Daarnaast bieden zij ook werkgelegenheid. In 2018 werden vijftien initiatieven gehonoreerd vanuit de regeling Subsidieregeling Culturele Activiteiten Broedplaatsen Den Haag 2014.

Subsidieregeling Stimulering Cultureel ondernemerschap

Deze regeling is bedoeld om cultureel ondernemerschap blijvend te versterken. Het totaal beschikbare subsidiebudget is verdeeld over acht instellingen. Zo heeft Stroom subsidie ontvangen om een professionaliseringsslag te maken en het atelierbeleid te innoveren. Castello Consort ontving subsidie voor de reconstructie van een 17de eeuws verplaatsbaar orgel en ARTEk subsidie voor de realisatie van een multidisciplinaire muziekstudio. 

Musea

In 2018 subsidieerde de gemeente Muzee Scheveningen en het Loosduins Museum. De overige gesubsidieerde musea, Museum Bredius, Gemeentemuseum met Fotomuseum en GEM voor de actuele kunst met Escher in het Paleis, Haags Historisch Museum en Museon, beheren de gemeentelijke museale collectie op basis van een beheerovereenkomst. De musea die Haagse gemeentelijke museale collectie beheren voldoen aan de bijbehorende normen voor bedrijfsvoering en omgang met collectie en publiek. Als leden van de landelijke Museumvereniging zeggen zij toe de Ethische Code voor Musea en de daarop gebaseerde Leidraad Afstoting Museale Objecten 2016 (LAMO) na te zullen leven.

Beheer van de collecties
In de beheerovereenkomsten tussen gemeente en musea is vastgelegd dat metingen van het collectiebeheer plaatsvinden door een externe partij: het Erfgoedhuis Zuid-Holland. Hierbij wordt gekeken naar meerdere aspecten van registratie, conservering en risicobeheer.

De taak van collectiebeheer kan in de knel komen door de druk om steeds hogere bezoekersaantallen te halen. Recent vroegen de Raad voor Cultuur en Museumvereniging aandacht voor de bezuinigingen in de afgelopen jaren die vooral bij de collectietaken terechtkwamen. Het Erfgoedhuis volgt de ontwikkelingen door de periodieke metingen. Bij subsidieaanvragen van musea die gemeentelijke collectie beheren is een actueel collectieplan voorgeschreven. Het eventueel afstoten van collectie vereist toestemming van het college en toepassing van de Leidraad voor Afstoting van Museale Objecten en de Erfgoedwet.

In 2018 voltooide het Erfgoedhuis de rapportage over de collectiemeting van het Haags Historisch Museum, waarin een afname in fte op de afdeling Collecties geconstateerd werd. Tevens is het Museon bezocht in 2018, echter is de rapportage hiervan nog niet voltooid.  De frequentie van metingen gebeurt eenmaal per vier jaar. De verhuizing naar een nieuwe depot heeft meer tijd gekost dan gedacht. Eerdere aanbevelingen van rapporteurs konden daarom niet voortvarend worden opgepakt, maar naar verwachting zullen de aanbevelingen tijdens de volgende meting wel zijn uitgevoerd. Het museum heeft de veiligheidszorg professioneel aangepakt met organisatorisch, bouwkundige en elektronisch maatregelen die de veiligheid van gebouw en collectie waarborgen.

Uitbreidingen musea collectie
De verzamelingen werden onder andere uitgebreid door: een schenking van het persoonsbewijs en een briefje van de verzetsheld George Maduro aan het Haags Historisch Museum.
Het Museon kwam in het bezit van een maansteen van 3,8 miljard jaar oud, die werd opgenomen in de tentoonstelling ’Reizen in de Ruimte, op weg naar een nieuwe aarde’. Deze door de Nederlandse astronaut André Kuipers geopende expositie bepaalde ook het thema in 2018 van Museons collegereeks voor de MuseumJeugdUniversiteit. De gemeentelijke beeldengalerij werd verrijkt met Gabriel Lesters abstracte beeld genoemd naar de hiphop-pionier Afrika Bambaataa en Navid Nuurs ‘RE/FLECT/OR’.

Naast de tentoonstellingen organiseerden de musea ook speciale bijeenkomsten zoals de stadsdeelavonden van het Gemeentemuseum. Het Haags Historisch Museum gaf een dag de regie over aan een getalenteerde groep jongeren die met zang, dans, muziek en rap lieten zien hoe hun geschiedenis bijdraagt aan het verhaal van Den Haag. Escher in Het Paleis hield een drukbezochte bijeenkomst, waarbij blinden en slechtzienden de werken van Escher konden beleven.

Museumkwartier
Het coalitieakkoord bepaalt dat het gebouw van de voormalige Amerikaanse ambassade wordt verkocht, zodat de nieuwe eigenaar kan bijdragen aan de ontwikkeling en versterking van het Museumkwartier. Eind 2018 startte een verkenning, waaruit moet blijken of de huisvesting en uitbreiding van het Eschermuseum in het pand door de markt kan worden opgepakt. In het Museumkwartier vond voor het eerst het festival ‘Masterly The Hague’ plaats. Ruim 50 designers, fotografen en hedendaagse kunstenaars maakten een nieuw ontwerp gebaseerd op een Oude Meester en presenteerden deze werken in de monumentale panden aan de Lange Vijverberg.

Beeldende kunst
Acht hedendaagse beeldende kunstinstellingen maakten in 2018 onderdeel uit van het MJB 17-20
De beeldende kunstinstellingen Nest, Projectspace 1646 en Stroom Den Haag ontvingen in 2018 ook een meerjarige subsidie van het Mondriaan Fonds, terwijl West tot en met 2020 is opgenomen in de basisinfrastructuur van het Rijk. Dit onderstreept de hoge kwaliteit van deze Haagse beeldende kunstinstellingen.

Archeologie
In 2018 zijn in het kader van archeologie veel activiteiten uitgevoerd. Er zijn 369 adviezen (een toename van 52) en 26 Programma’s van Eisen opgesteld. Er zijn 11 projecten uitgevoerd of gestart door externe bedrijven. Daarnaast zijn er 23 projecten gestart (variërend van bureaustudies tot en met definitieve onderzoeken/opgravingen) en 15 rapporten in de serie Haagse Archeologische Rapportages (HAR) gepubliceerd. Het tweede rapport (HAR 1805) is verschenen in het kader van het onderzoek op de Uithofslaan over de Romeinse en middeleeuwse bewoning ter plaatse en het proefsleuvenonderzoeken aan de Madepolderweg, waar resten uit de steen- en ijzertijd, de Romeinse tijd en middeleeuwen zijn aangetroffen, is uitgevoerd. Daarnaast zijn diverse projecten in het kader rioolvervangingen begeleid waarbij vooral de geologische ondergrond beter en gedetailleerder in beeld zijn gebracht. Het onderzoek op de locatie van de Rotterdamsebaan is in de laatste fase beland.

Publieksbereik
Om het archeologische erfgoed ook in 2018 dichter bij het publiek te brengen hebben er diverse activiteiten plaatsgevonden. In het kader van innovatie is een subsidie van afgerond € 0,1 mln. ontvangen voor het ontwikkelen van een VR-omgeving voor een beter publieksbereik. Hieraan wordt uitvoering gegeven in samenwerking met het Museon wat heeft geresulteerd in een interactief spel. Daarnaast zijner 130 lessen verzorgd aan basisschoolleerlingen en tijdens de open dagen in de Tempel zijn meer dan 4.000 mensen ontvangen en rondgeleid. Er zijn circa 60 publieksactiviteiten, lezingen en/of presentaties gehouden en er is een publieksboek uitgegeven over de steentijd in Den Haag, getiteld “Wonen op oude duinen” met 14 interactieve pagina’s die via een app te bewonderen zijn. In de HIP’s (historische informatiepunten) zijn door de erfgoedinstellingen tientallen activiteiten georganiseerd voor bezoekers en tenslotte was in november in het Atrium van het stadshuis een vier weken durende tentoonstelling (Tegels in het Atrium) te zien. Dit was een samenwerkingsproject met de Stichting Atrium.
Openbare  bibliotheek
Een succesvolle audit van de Certificeringsorganisatie Bibliotheekwerk, Cultuur en Taal bevestigt dat Bibliotheek Den Haag (BDH) toekomstbestendig is. Een evaluatie en 2-daagse audit op locatie leidde tot certificering voor de periode 2018 – 2022. Deze certificering is voorwaarde voor lidmaatschap van de Vereniging Openbare Bibliotheken (VOB).

Eind 2018 waren 102.700 personen lid van de BDH (eind 2017 102.500). Het aantal bezoeken was in totaal 2.570.000 (2017 : 2.632.000). Het aantal fysieke uitleningen is uitgekomen op 2.546.000 (in 2017 2.578.000). Hiernaast zijn door leden 66.000 e-books geleend (in 2017 57.000).

Leden die dit op prijs stellen en een e-mailadres opgeven ontvangen sinds juni 2018 via de e-mail een digitale attendering. Deze herinnering die men twee dagen voor de inleverdatum van materialen ontvangt, wordt door klanten als erg positief ervaren. Het voorkomt onnodige boetes en houdt materialen in circulatie.    

De vier grote steden hebben samen voor een periode van vier  jaar een Europese subsidie ontvangen voor het project “Ouderen in de wijk”. Doel van het project is ouderen in de vier grote steden te helpen persoonlijke sociale netwerken en competenties te versterken en handvatten te geven om zo lang mogelijk zelfredzaam te blijven. In juni werd in Bibliotheek Segbroek de 500e deelnemer aan het project in het zonnetje gezet.

De wijkbibliotheken Nieuw-Waldeck, Loosduinen, Leidschenveen en Ypenburg fungeerden ook in 2018 als cultuuranker voor het stadsdeel en ontvingen hiervoor programmeringsbudget uit het meerjarenbeleidsplan Kunst en cultuur. In maart vond in bibliotheek Schilderswijk het grote verkiezingsdebat plaats waarbij lijsttrekkers het gesprek aangingen rondom thema’s als  onderwijs, werkgelegenheid en huisvesting. In november bezochten ruim 200 bewoners dezelfde bibliotheek om in gesprek te gaan met minister-president Mark Rutte over het dagelijks leven in de Schilderswijk, kansen voor jongeren en over inspirerend leiderschap.

Vanwege de inhuizing van de loketfunctie van het Klant Contact Centrum van de Dienst Publiekszaken zijn diverse aanpassingen in bibliotheek Loosduinen gerealiseerd. Bezoekers voor de loketten kunnen nu ook gebruik maken van de voorzieningen in de bibliotheek. In bibliotheek Escamp is de tussenverdieping aangepast. Er zijn studieplekken gecreëerd, een cursusruimte en vrije pc-werkplekken. Verder is in de Centrale  Bibliotheek de toiletgroep ingrijpend verbouwd en zijn er extra beveiligingscamera’s geplaatst

Haags Gemeentearchief
De speerpunten van het Haags Gemeentearchief voor de jaren 2017-2020 zijn uitgewerkt in een meerjarenvisie. De focus voor deze periode ligt op het aanspreken van nieuwe gebruikers (waaronder inwoners met een migratie-achtergrond), het realiseren van een e-depot waarmee digitale duurzaamheid van archiefmateriaal wordt geborgd en het opstellen van een plan van aanpak voor grootschalige digitalisering van bestaande archieven. Vanaf 2019 wordt jaarlijks minimaal 10% van het restant geïnventariseerd. In 2018 is aangevangen met het terugdringen van nog niet geïnventariseerd, particulier archief.

Het Haags Gemeentearchief werkt aan een betere zichtbaarheid en vindbaarheid. In 2018 zijn hiertoe aanpassingen gedaan in de studiezaal en is er gestart met voorbereidingen om over te gaan op een nieuwe webomgeving. In 2019 zal de nieuwe website gelanceerd worden.  

Den Haag heeft negen historische informatiepunten. Hier is historisch informatie te vinden over de buurt en de stad. Er is een divers programma met activiteiten, lezingen en cursussen voor verschillende doelgroepen. In 2018 zijn 141 activiteiten georganiseerd in de historische informatiepunten waaraan naar schatting zo’n 2000 mensen deelnamen.

Op 14 april organiseerde het Haags Gemeentearchief voor de elfde keer de Dag van de Haagse geschiedenis op het Plein. Doel: mensen van binnen en buiten de stad bekend te maken met de rijke geschiedenis van Den Haag. Ongeveer 10.000 mensen zijn met deze manifestatie bereikt.
Tien tentoonstellingen vonden er plaats in De Galerij in de tramtunnel en in het Atrium. Geschat publieksbereik: 300.000. In de studiezaal zijn 4.700 bezoekers en onderzoekers geholpen. De diverse websites die het gemeentearchief beheert voorzagen zo’n 850.000 virtuele bezoekers van informatie en via Digitalisering op Verzoek zijn inmiddels 1,8 miljoen scans online beschikbaar gesteld.

Monumentenzorg
In 2018 werd de laatste jaarschijf van het Programma Monumentenzorg 2015-2018 uitgevoerd.
Er is een start gemaakt met het cultuurwaardenonderzoek naar de ‘jonge bouwkunst’ (tijdvak 1965-1990). De gemeentelijke monumentenlijst werd uitgebreid met 29 gebouwen en ensembles uit de Wederopbouwperiode (1940-1965). Deze monumentenlijst werd bovendien uitgebreid met zes objecten en vier complexen die waren geselecteerd op basis van een onderzoek naar pre-stedelijke bebouwing zoals boerderijen en buitenplaatsen, vooral buiten de beschermde stadsgezichten.

Op het terrein van het kennisdelen – het zichtbaar maken en promoten van cultuurhistorisch erfgoed – zijn de jaarlijks terugkerende programmapunten zoals de Dag van de Haagse Geschiedenis en de Open Monumentendag uitgevoerd. Bijzonder vermeldenswaard is de landelijke start van de Open Monumentendag die op 6 september in de Kloosterkerk in aanwezigheid van ruim 300 gasten uit het hele land plaatsvond. Er was grote belangstelling voor het erfgoed van de Koude Oorlog, de noodzetel onder het voormalige ministerie van Binnenlandse Zaken. Deze bunker, in gemeentelijk eigendom, is tijdens de Vrijheidsweken en de Bunkerdag voor het publiek opengesteld.

In de gemeentelijke VOM-reeks verschenen twee publicaties: 10 met een griffel. Portretten van de mooiste Haagse scholen (VOM-reeks 2018 nummer 1) en Interieurs van het Binnenhof. Verscholen erfgoed in beeld (VOM-reeks 2018 nummer 2).

Uit het programmabudget werden middelen ingezet voor de restauratie van een aantal grafmonumenten op de Algemene Begraafplaats en op de Joodse Begraafplaats. Ook voor het herstel en de ontsluiting van het erfgoed van de Tweede Wereldoorlog is een subsidie verstrekt aan de Stichting Atlantikwall Museum Scheveningen voor haar activiteiten in het bunkercomplex aan de Badhuisweg. Aan de Tramwegstichting werd een bijdrage verleend voor de restauratie van de HTM 402, een paardentramwagen uit 1896. Het planmatig onderhoud van 26 beschermde kerken werd met een onderhoudsbijdrage gestimuleerd.

Toelichting op grote projecten

Spuikwartier (investeringsproject OCC)
Dit project maakt onderdeel uit van het programma Cultuur en Bibliotheek en van programma Stadsontwikkeling en Wonen. Het Spuikwartier omvat het investeringsproject Onderwijs- en Cultuur Complex (OCC),  het investeringsproject horeca/detailhandel in het OCC en de grondexploitatie Spuikwartier met onder andere de gronduitgifte voor zowel het gehele OCC als voor het overig programma in het plangebied.

Relatie met doelen in beleidskaders
In Raadsvoorstel 94 (rv94/RIS 276520) 2014 is aangegeven dat de gebiedsontwikkeling in het Spuikwartier en de realisatie van het OCC volop bijdraagt aan behoud en versterking van het culturele klimaat in Den Haag.

De plannen voorzien in nieuwe huisvesting voor het Residentie Orkest, het Nederlands Dans Theater, het Koninklijk Conservatorium en de Stichting Dans- en Muziekcentrum. Ook leveren de plannen een bijdrage aan een levendig gebied dat aantrekkelijk is voor alle typen bezoekers overdag en ’s avonds: passanten op weg naar de binnenstad, culturele bezoekers, horecabezoekers, overnachters, studenten en toeristen. De investering in het nieuwe complex en de commerciële ontwikkeling die mogelijk gemaakt wordt, draagt bij aan versteviging van het culturele hart in de stad, behoud van de culturele instellingen, consumptieve bestedingen in de stad en een hogere vastgoedwaarde in de omgeving van het Spuikwartier.

Relatie met doelen in projectkaders
Kaders en Kredietaanvraag 2014 (RIS 276520): Er wordt meer gedaan dan alleen een gebouw ontwikkelen. Het Spuiplein blijft behouden en kan opnieuw ingericht worden. Het Spuiplein is straks geschikt voor (culturele) evenementen en heeft een hoge verblijfskwaliteit. We ontwikkelen het Spuikwartier in samenhang met het Oude Centrum en de Rivierenbuurt inclusief extra bebouwingsmogelijkheden aan de Schedeldoekshaven. Het leegstaande ministerie kan sneller tot ontwikkeling worden gebracht. Door de gekozen aanbestedingsvorm voor de gebiedsontwikkeling in het Spuikwartier en realisatie van het OCC is het mogelijk meer rekening te houden met specifieke aspecten zoals social return. Hiermee is het mogelijk om de met de voorbereiding en realisatie gemoeide werkgelegenheid voor een deel in Den Haag te laten neerslaan.

Met het in juli 2018 aangenomen Raadsvoorstel (RIS 300068) blijven de inhoudelijke kaders, zoals bovenstaand vermeld, ongewijzigd. Als gevolg van de scope-uitbreidingen (meer specifiek de ontwerpaanpassing m.b.t. de ingang van de fietsenstalling) zullen naar verwachting (fiets)parkeerplekken verloren gaan. Het precieze aantal is nog niet bekend (zie ook de bijlage Grip). Begin 2021 is de oplevering, medio 2021 herinrichting openbare ruimte rondom OCC en inclusief Spuiplein gereed. In september 2021 start het theaterseizoen en schooljaar in nieuwe OCC.