Inleiding

Het weerstandsvermogen geeft aan in hoeverre de gemeente grote tegenvallers op kan vangen, het gaat dus om de robuustheid van de begroting. Een sluitende begroting zonder weerstandsvermogen zou betekenen dat iedere tegenvaller een probleem gaat opleveren als er geen even grote meevallers tegenover staan. In dat geval staan de begrotingsprogramma’s en daarmee het beleid van de gemeente permanent gevoelig voor risico’s. Een weerstandsvermogen als financiële buffer is daarom noodzakelijk. Hoe groot die buffer moet zijn hangt af van de risico’s die de gemeente loopt. De buffer wordt gevormd door een aantal reserves, waarvan de algemene reserve een belangrijke rol heeft. Een risico heeft financiële gevolgen waarvan de precieze hoogte nog onduidelijk is en waarvan ook onzeker is of de gebeurtenis zich daadwerkelijk zal voordoen. In de algemene reserve lopen risico’s mee, die exogene oorzaken en een potentieel majeure impact hebben. Ze voldoen aan één of meerdere van deze criteria:

• dusdanig onzeker vanwege lopende landelijke ontwikkelingen (bv. herverdeeldiscussies gemeentefonds of compensaties) op betreffende geldstromen;
• die met wetgeving te maken hebben (niet-zijnde gesloten systemen met tarieven);
• van dusdanig groot omvang dat een programma het effect financieel niet in het 1e jaar kan dragen;
• de kans van optreden is niet 100%, immers dan is sprake van een financieel tekort;
• kan niet met conform boekhoudkundige afspraken met een voorziening worden afgedekt;
• expliciet wordt besloten door het college.

Behalve het aanhouden van een financieel weerstandsvermogen hanteert de gemeente Den Haag andere manieren om de financiële gevolgen van risico's op te vangen:

• Veel gebeurtenissen zijn weliswaar onverwacht, maar doen zich zo regelmatig voor, dat over meerdere jaren bekeken vrij goed is aan te geven wat de financiële gevolgen daarvan kunnen zijn. Hiervoor reserveert de gemeente bedragen in de begroting of in voorzieningen;
• Een aantal risico’s kan voor een gedeelte worden opgevangen uit specifieke bestemmingsreserves of programmareserves;
• Bij investeringsprojecten en grondexploitaties is het gebruikelijk dat een post voor onvoorziene tegenvallers wordt meegenomen in het investeringskrediet, waarbij tevens expliciet gestuurd wordt op risicomanagement;
• Risico’s kunnen beperkt worden door het afsluiten van verzekeringen, bijvoorbeeld tegen brandschade aan gemeentelijke gebouwen.

De relevante risico’s voor het weerstandsvermogen zijn de risico’s die niet of onvoldoende op een andere manier zijn ondervangen. Het risicoprofiel van de gemeente is voortdurend in beweging. Sommige risico’s worden kleiner of verdwijnen, andere risico’s doen zich juist voor. Ook komen er nieuwe risico’s bij. Bij deze jaarrekening is er sprake van 2 nieuwe risico’s ten opzichte van de begroting 2019-2022. Opname in de risicoparagraaf betekent geen automatische verrekening met de weerstandscapaciteit als het risico zich daadwerkelijk voordoet. In principe moeten tegenvallers binnen een programma worden opgevangen.
Om gestructureerd en transparant inzicht te bieden in de risico’s die de gemeente loopt en de financiële impact, maakt de gemeente Den Haag gebruik van een risico-cumulatiemodel. Dit model is de basis voor het bepalen van de wenselijke hoogte van de algemene reserve. Hierbij wordt van elk risico de kans en de impact ingevoerd, zoals verder op bepaald is in deze paragraaf. Het is onwaarschijnlijk dat alle risico’s tegelijkertijd zullen optreden, daarom wordt door het model gesimuleerd dat een combinatie van risico’s zich voordoet. Met dit model maken we een zo goed mogelijke berekening van de noodzakelijke hoogte voor het weerstandsvermogen. Twee keer per jaar wordt het risicocumulatiemodel geactualiseerd, namelijk in de Voorjaarsnota en de Programmabegroting.

In deze paragraaf wordt als eerste inzicht gegeven in de berekening van het weerstandsvermogen. Vervolgens zullen de gemeentelijke risico’s worden weergegeven. De paragraaf wordt afgesloten met een aantal financiële kengetallen.