In dit tekstvak komen links te staan die rechtstreeks naar de activiteit gaan.

Beleidsverantwoording per activiteit

1. Mkb laten groeien

Dienstverlening, bedrijven en mkb

Het lokale mkb is essentieel voor behoud en groei van de werkgelegenheid in de stad en de regio. In 2018 is een wederom succesvolle editie van het MKB groei event gehouden in de Fokker Terminal.

Ondernemers
Om de dienstverlening aan ondernemers te verbeteren is de pilot Vergunningenloket gestart. In 2018 waren was het aantal klantcontacten van het ondernemersportaal 1.901, opnieuw een stijging ten opzichte van het voorgaande jaar.

Daarnaast is, in samenwerking met Qredits de Ondernemersschool gelanceerd, waar startende ondernemers worden voorbereid op het succesvol starten van een bedrijf. Wegens groot succes heeft inmiddels ook een tweede editie plaatsgevonden. Tevens is samen met het Haags Ondernemershuis een scala aan activiteiten en bijeenkomsten georganiseerd voor startende ondernemers, is samen met de Haagse Hogeschool ‘de Haagse Zaak’ gestart en zijn de relaties met de ondernemersnetwerken warm gehouden, onder meer met drie ondernemersontbijten en een ondernemers-kerstlunch.

Steenworp

In 2018 heeft Steenworp ondernemers ondersteund in hun zoektocht naar geschikte bedrijfshuisvesting. In 2018 zijn 287 nieuwe klanten ingeschreven, 92 bedrijven hebben nieuwe huisvesting gevonden met een bijbehorende werkgelegenheid van 608 medewerkers. Daarnaast is de Bedrijfsonroerend goed-monitor 2017 uitgebracht. Hierin is te zien dat zowel lokaal als regionaal het aanbod minder wordt. De eerste cijfers over 2018 laten zien dat deze trend doorzet.

Bedrijveninvesteringszones
In een bedrijveninvesteringszone (BIZ) investeren ondernemers samen in de kwaliteit van hun bedrijfsomgeving, bijvoorbeeld een winkelgebied of een bedrijventerrein. Op dit moment telt Den Haag 20 actieve zones. In oktober zijn twee nieuwe zones (China Town en Spuistraat) opgericht. In 2018 is met de ontvangen BIZ-bijdragen € 1 mln. subsidie verleend aan actieve verenigingen en stichtingen in deze bedrijfsinvesteringszones. Dit is door hen besteed aan gezamenlijke beveiliging, evenementen en marketing.

Samenwerking, netwerken en kennisdeling
Economic Board The Hague (EBTH) is een onafhankelijke denktank en aanjager voor de economie van Den Haag. De board gaf in 2018 op diverse thema’s (gevraagd en ongevraagd)  advies over economisch beleid, onder meer over meer ruimte voor werk in de stad, een reactie op het advies van het Planbureau voor de Leefomgeving over de Haagse economie en een reactie op de economische paragrafen uit het Haagse coalitieakkoord. Er zijn twee economische projecten afgerond en succesvol geadopteerd door het bredere Haagse speelveld: energietransitie en werkgelegenheid en Cyber Security in het mkb. In 2018 is hier € 0,6 mln. aan besteed. Verder heeft de board het initiatief genomen om in samenwerking met de gemeente, Rabobank en het World Forum in 2019 het event DenHaagWerkt! te organiseren om de mismatch op de arbeidsmarkt aan te pakken.

Acquisitie bedrijven
Het aantrekken van nieuwe internationale bedrijven en instellingen is belangrijk om de Haagse economie te versterken en de internationale dynamiek en de werkgelegenheid te vergroten. De acquisitie en begeleiding van nieuwe internationale bedrijven en organisaties is een taak van The Hague Business Agency (THBA) en op regionaal niveau van Innovation Quarter.
Cijfers over 2018 van THBA: 49 bedrijven met 539 banen in 3 jaar en een investering van € 44,4 mln. Op 10 projecten is samengewerkt met Innovation Quarter. De financiële bijdrage van de gemeente Den Haag aan THBA was in 2018 € 1,2 mln.

MKB internationalisering
Sinds 2017 ondersteunt de gemeente Den Haag actief midden- en kleinbedrijven met hun activiteiten naar het buitenland. In 2018 is hier € 0,6 mln. aan besteed. Naast goed bezochte evenementen in Den Haag omtrent internationaal ondernemen zijn er in 2018 twee begeleidingstrajecten uitgevoerd. Hier zijn in totaal vijftien ondernemers intensief geholpen bij hun activiteiten in het buitenland. Een derde van de deelnemende bedrijven verwacht dit jaar een omzetgroei van gemiddeld 25%. Bijna alle bedrijven verwachten een omzetgroei in de komende drie jaar door internationale activiteiten. De totaal vijftien deelnemers aan deze begeleidingstrajecten verwachten samen een toename van de werkgelegenheid met 60 banen.

2. Ruimte voor innovatie en groeiclusters

Economische ontwikkeling en structuurversterking

Clusterversterking
Clusterversterking is een van de mechanismen voor economische groei en draagt bij aan een sterke economische structuur, vergroot het verdienvermogen van de stad en de toekomstbestendigheid van de economie. Een cluster is een fysieke concentratie van bedrijven binnen een gespecialiseerde groeisector en is een bron voor regionaal economische groei. De inzet van de gemeente is gericht op het versterken van de economische structuur via de clusters Vrede en Recht, Security, Finance en Legal, IT/TECH en Energie. Kansrijke ontwikkelingen liggen ook in de verbindingen tussen deze clusters, zoals artificial intelligence voor toepassingen bij vraagstukken rond Vrede en Recht. We zetten daarbij in op het versterken van de verbinding van vraag en aanbod als randvoorwaarden voor economische groei: toegang tot de markt (via o.a. handelsmissies en congressen) , toegang tot kapitaal (via o.a. subsidies, fondsen en IQ)  en toegang tot talent (via o.a. samenwerking met universiteiten en hogescholen) . Ook toegang tot kennis en kennisdeling, bijvoorbeeld via congressen en evenementen, zijn belangrijke aandachtspunten.

Security
In 2018 is de relatie tussen de gemeente en stichting The Hague Security Delta (HSD) herzien en verzakelijkt. De gemeente heeft per 1 januari 2019 geen zitting meer in het bestuur van HSD (RIS 301103). Ook heeft het college de gemeentelijke inzet voor clusterontwikkeling binnen de sector Veiligheid voor de komende jaren toegelicht (RIS 300840).

Het veiligheidscluster wordt internationaal steeds bekender en dat levert voor de stad en de Haagse bedrijven economische kansen op. Zo waren er in 2018 cybersecurity handelsmissies naar Duitsland, India, Japan en de VS om de internationalisering van het Haagse mkb en de acquisitie van buitenlandse bedrijven te bevorderen. Er waren ook inkomende bezoeken, zoals vijf  internationale delegaties tijdens de Cyber Security Week, waar ruim 1.600 bezoekers uit meer dan 60 landen op af kwamen. De acht securitybedrijven die InnovationQuarter in 2018 begeleidde bij hun vestiging in Den Haag verwachten de komende drie jaar door te groeien naar 91 banen.

Finance/Legal
The Hague Hearing Centre (THHC) is een locatie waar partijen flexibel ruimte kunnen huren voor internationale commerciële alternatieve geschillenbeslechting en is sinds november 2018 volledig in bedrijf. De eerste hearing heeft plaatsgevonden in december 2018 via een groot gerenommeerd advocatenkantoor. Of het Unified Patent Court zich hier kan gaan vestigen, is nog afhankelijk van een uitspraak van het gerechtshof in Duitsland.

Den Haag verkent de economische kansen op het gebied van finance en legal die ontstaan als gevolg van de digitalisering. Daarbij gaat het bijvoorbeeld om vraagstukken over privacy, juridische verantwoordelijkheid, fraude. In dit kader zijn in 2018 multi-stakeholderbijeenkomsten georganiseerd met als doel community building, agenda setting en kennisdeling, en zijn internationale evenementen mede georganiseerd /co-hosted.

IT/Tech
In de IT/Tech sector zijn 13.000 banen, maar de groei laat een gemengd beeld zien. Telecom is een krimpende sector, terwijl IT dienstverlening en softwareontwikkeling snel groeit: het aantal banen is sinds de crisis verdubbeld tot circa 7.000 banen begin 2018. De techcommunity The Hague Tech is uitgegroeid tot 90 bedrijven en ondersteunt, dankzij een samenwerking met Silicon Valley en Kaapstad, Haagse tech-bedrijven bij internationale groei.

Tot slot heeft de gemeente Den Haag een subsidie verleend aan de Stichting Technologisch Centrum Ypenburg van €1,0 mln. aan een totaal programma van €1,6 mln om het technologisch park verder te ontwikkelen op het gebied van de high tech maakindustrie. Met deze impuls worden gedeelde faciliteiten ontwikkeld waar bedrijven gezamenlijk aan innovatieprojecten kunnen werken, wordt een stage- en onderwijsprogramma opgezet met regionale universiteiten en hogescholen en wordt het cluster (inter)nationaal geprofileerd. Ook worden een aantal gezamenlijke technologische innovaties verder ontwikkeld tot marktklare producten, onder andere in het regionale programma Smart Manufacturing: Industriële toepassing in Zuid Holland (SMITZH, zie ook www.smitz.nl).

Energie
De Gemeente Den Haag heeft in regionaal verband bijgedragen aan het ontwikkelingskader van het voormalige Shell complex (Kesslerpark). Shell gaat investeren in de hoofdkantoorlocatie aan de Carel van Bylandtlaan. Het betreft investeringen in het vastgoed en het verbeteren van de energieprestaties van het pand. Het Haagse bedrijf Exasun gaat, mede dankzij een lening van het provinciale fonds EnergiQ, haar productiecapaciteit voor het vervaardigen van zonnepanelen fors uitbreiden. In samenwerking met The Hague Convention Bureau zijn er in 2018 vijf energieconferenties geacquireerd voor het jaar 2019, waarvan een Europees congres met als hoofdonderwerp geothermie en innovatie

Internationale stad
NGO’s zoals Mercy Corps, Crime Stoppers International en een tiental andere NGO’s werden in Den Haag gevestigd. Dit leverde enkele tientallen banen op. In totaal is € 0,7 mln. in 2018 ingezet uit de bestemmingsreserve internationaal en werving om acquisities te realiseren.

De gemeente heeft ingezet op grotere zichtbaarheid door Den Haag in de metropool en in de wereld scherper te positioneren en te profileren als internationale stad van vrede en recht. De opening van The Hague Humanity Hub, met daarin bijv. UNOCHA en het World Resources Institute, is daarbij een aansprekend voorbeeld. Er werden subsidies verstrekt aan o.a. het Institute for Economics and Peace, het Hague Institute for the Internationalisation of Law, de Carnegie Stichting en het Humanity House (transformatieproces) voor een totaal bedrag van € 1,0 mln. Tevens is ingezet op de ontwikkeling van het Global Parliament of Mayors, de Global Urban Air Polution Observatory en vier World Class The Hague evenementen.

Startup programma Impact Economy
De derde editie van Impact Startup Fest bracht ruim 1.200 impact-makers (bedrijven en instellingen die met hun activiteiten en producten willen bijdragen aan oplossingen voor een betere wereld) uit een groot aantal landen bijeen, waarmee Den Haag wederom haar positie als impactstad bekrachtigde. De samenwerking tussen startups en niet-gouvernementele organisaties heeft een impuls gekregen door de Humanitarian Action Challenge, waar startups en internationale organisaties samen hebben gewerkt aan innovatieve technologische oplossingen voor specifieke uitdagingen van de Dutch Coalition for Humanitarian Innovation, het World Food Programme en de International Organization for Migration. In totaal is in 2018 € 1,4 mln. uitgegeven aan het startup-programma Impact Economy.

Smart City
De gemeente heeft in 2018 € 0,6 miljoen geïnvesteerd in de digitalisering van de stad en de daarbij horende innovatieprojecten via het programma Smart The Hague. De voorbereidende fase heeft de gemeente inzicht gegeven in hoe verschillende digitale functionaliteiten kunnen worden gecombineerd in de openbare ruimte, bijvoorbeeld in een lantaarnpaal. Denk aan sensoren, camera’s, antennes  en dynamische verlichting. En hoe zo’n digitale infrastructuur kan bijdragen aan de economische ontwikkeling, bereikbaarheid en veiligheid van de stad. De inrichting van het Living Lab wordt meegenomen in de herinrichting van de boulevard van Scheveningen als onderdeel van de Kust Gezond. Het programma iZi Gezond Lang Thuis heeft afgelopen november de internationale Smart City Award in de categorie Inclusive & Sharing Cities gewonnen. Binnen de iZi-community hebben in 2018, zoals gepland, honderd huishoudens geëxperimenteerd met technologische hulpmiddelen om langer thuis te blijven wonen, van sensoren tot zorgrobots. Den Haag zit het overleg voor met andere grote steden over de uitvoering van de Nationale Smart City Strategie.

Resilient The Hague
Den Haag is sinds 2016 lid van het 100 Resilient Cities (100RC) netwerk, geïnitieerd door de Rockefeller Foundation. Net als alle steden in dit netwerk maakt Den Haag een strategie (gereed in het voorjaar van 2019) met daarin de belangrijkste dreigingen voor Den Haag en kansen om daar weerbaar en veerkrachtig mee om te gaan. Hier worden concrete acties voor opgenomen in de strategie. Het netwerk ondersteunt Den Haag financieel, met deskundigheid van experts en met kennisuitwisseling met andere steden. Het versterken van Den Haag is het voornaamste programmadoel. Een positieve nevenopbrengst is dat we Den Haag in dit netwerk (inter-)nationaal kunnen positioneren op thema’s zoals cybersecurity en klimaatadaptatie.

Central Innovation District (CID)
De gemeente heeft in 2018 gewerkt aan de ontwikkeling van een CID Agenda 2040 gericht op de ontwikkeling van een internationaal competitief economisch district. We hebben onderzoek laten uit laten voeren naar het potentieel van het CID voor de economie en met diverse binnenlandse en buitenlandse experts hierover kennis uitgewisseld. Dit heeft belangrijke input opgeleverd voor de CID agenda 2040 en de in 2018 gepubliceerde gebiedsagenda's (RIS 301329). Er zijn meerdere CID Café’s georganiseerd met partners uit het CID. We hebben meerdere werkbezoeken aan het CID gefaciliteerd voor potentiële acquisities en andere geïnteresseerde partijen zoals MKB Den Haag.

Innovation Quarter
De acquisitie en begeleiding van nieuwe bedrijven en organisaties in de regio ligt in handen van Innovation Quarter (IQ, zie ook de paragraaf verbonden partijen). In 2018 heeft IQ negentien  bedrijven met een vestiging naar Den Haag begeleid, waarvan tien samen met The Hague Business Agency. Daarnaast heeft IQ (vanuit het onderliggende fonds UNIIQ) in drie Haagse bedrijven geïnvesteerd en geholpen met cofinanciering en het binnenhalen van 25 nieuwe leads. Tenslotte heeft IQ bijgedragen aan nieuwe samenwerkingsverbanden tussen innovatieve ondernemers en kennisinstellingen en overheden. De gemeente heeft in 2018 € 0,4 mln. bijgedragen aan IQ.

Universiteiten
De gemeente heeft € 2 mln. subsidie verleend aan de Universiteit Leiden voor het realiseren van Student Centre Beehive aan de Turfmarkt. De verbouwing heeft in 2018 plaats gevonden en in het najaar was de opening.
Daarnaast is subsidie verleend aan de Technische Universiteit Delft voor de masteropleiding Engineering and Policy Analysis. Dit onderwijsprogramma loopt goed: de instroom is gegroeid en er zijn nieuwe onderzoeksprojecten op gang gekomen en de studenten uit de eerste lichting studeerden af.

Kansen voor West
In 2018 vond de laatste afrekening met Europa plaats voor het Kansen voor West I-programma. Hierbij heeft de gemeente € 2,8 mln. extra subsidie ontvangen dankzij onze overcommitteringsstrategie. Dit bedrag is gestort in de Reserve overcommittering, zodat deze strategie bij het Kansen voor West II- programma doorgezet kan worden.

Van het beschikbare Haagse EFRO-budget binnen het programma Kansen voor West II, totaal € 26 mln., zijn tot nu toe 15 projecten beschikt voor een bedrag van € 22 mln., waarvan € 15,8 mln. in 2018. Voorbeelden: Proeftuin op de Noordzee (€ 1,7 mln.) en Façade Service Application (€ 1,6 mln., een project om onderhoud aan gevels te digitaliseren via drones). Zie voor een totaaloverzicht van de beschikte projecten de website Kansen voor West II.
Momenteel is voor € 3 mln. in aanvragen onderweg. Hiermee is een totaal bedrag (beschikt + aanvraag) van € 105 mln. aan subsidiabele kosten gemoeid. Deze bedragen lopen niet via de gemeentebegroting en -rekening. Projecten zijn begeleid bij het aanvragen van subsidie. Na subsidieverlening helpt het programmabureau Europa en fondsen de projecten om de administratie Europaproof in te richten en juist te verantwoorden naar de Europese Unie. In 2018 was € 0,8 mln. gemoeid met de technische bijstand (conform RIS 281929).

Revolving Investment Cities Europe
Samen met Londen, Manchester, Milaan en de Europese Investeringsbank heeft Den Haag (als lead partner) het RICE-project uitgevoerd. RICE staat voor Revolving Investment Cities Europe en is gefinancierd door de Europese Commissie in het kader van de multi region assistance. In 2018 waren de kosten € 1,1 mln. Het project heeft uiteindelijk geresulteerd in een blauwdruk revolverend fonds voor Europese steden. Aan de hand van de blauwdruk kunnen steden fondsen inrichten voor kansrijke projecten die financiering nodig hebben, maar waar de markt niet in kan of wil investeren.

Bovenregionale ontwikkelingen
In diverse samenwerkingsverbanden werkt de gemeente Den Haag op bovenregionaal niveau aan economische ontwikkeling en structuurversterking. De Metropoolregio Rotterdam Den Haag (MRDH) richt zich met name op ontwikkeling van (en samenwerking tussen) regionale campussen en fieldlabs, zoals het Digital Factory composites fieldlab dat zich in Ypenburg bevindt. De Economic Board Zuid Holland (EBZ) bestaat uit bestuurders van bedrijven, kennisinstellingen en overheid die zich samen inzetten voor het vernieuwen van de economie, hogere economische groei en meer banen onder meer door het sturen op de uitvoering van de Roadmap Next Economy (RNE). Hierin krijgt de transitie van de economie en samenleving gestalte via projecten op het gebied van technologische infrastructuur, onderwijs/arbeidsmarkt en maatschappelijke trends als zelforganisatie en deeleconomie

3. Den Haag als attractieve stad

Promotie, toerisme en marketing

Toerisme
De directe werkgelegenheid in de toeristische sector in Den Haag is in 2018 toegenomen met 1.730 banen. Om bezoekers te trekken, wordt jaarlijks € 2,3 mln. beschikbaar gesteld voor toeristische marketing door The Hague Marketing Bureau. Aan het themajaar Feest aan Zee is in 2018 € 3,1 mln. uitgegeven voor het organiseren van een breed economisch en maatschappelijk jaarprogramma met in totaal 173 festiviteiten en 112 evenementen. De inzet heeft geresulteerd in 4,7 miljoen bezoekers aan Feest aan Zee en een mediawaarde van € 12,8 mln. (voorlopige resultaten). Daarnaast liep de campagne Duik in Den Haag nog door tot februari 2018, waarmee in totaal 40 miljoen personen zijn bereikt in Nederland, Duitsland, België en het Verenigd Koninkrijk. Ook is extra geïnvesteerd in het winterprogramma, om meer bezoekers te trekken in het laagseizoen.

In 2018 is samen met het Nederlands Bureau voor Toerisme en Congressen en de gemeente Delft een landelijke verhaallijn Koninklijk gelanceerd. Doel: meer internationale bekendheid geven aan het thema en diverse koninklijke bezienswaardigheden promoten. Daarnaast is acquisitie gepleegd om nieuwe attracties naar Den Haag te trekken.

Citybranding
In 2018 is de Aanpak Haagse Citybranding 2020 uitgevoerd. Een belangrijk onderdeel hiervan was de aanpak imagoversterking talent met succesvolle resultaten. Zo hebben de 2 jaar geleden gestarte kanalen van Be Hague uiteindelijk eind 2018 meer dan 34.000 volgers (doel was 30.000). Verder zijn de posts op social media meer dan 19 miljoen keer gezien en had de speciaal geproduceerde 'branded' videocontent een bereik van 1,5 miljoen personen. De in 2018 voor de doelgroep georganiseerde beach colleges met o.a. Arjen Lubach en Joris Luyendijk trokken 320 bezoekers en kregen als gemiddeld waarderingscijfers een 8.

In 2018 is ook gestart met de doorontwikkeling van het merkboek Den Haag tot een meer complete toolkit citybranding met een compleet aanbod van marketing- en communicatiemateriaal. Op basis van de wensen van gebruikers is er een programma van eisen opgesteld en een aanbieder geselecteerd. Naast de toolkit is de ontwikkeling van de merkstijl Den Haag een belangrijk middel voor een meer eenduidige profilering van Den Haag.

Verder is in 2018 een start gemaakt met de actualisatie en aanscherping van de aanpak citybranding. Er is opdracht gegeven aan onderzoeksbureau Motivaction om te onderzoeken wat de huidige staat van het merk Den Haag is: waar heeft het Haagse merkbeleid ons gebracht? Met de activiteiten voor de uitvoering van de aanpak Haagse Citybranding was in 2018 een bedrag van € 0,9 mln. gemoeid.

Detailhandel en horeca
In 2018 groeide de werkgelegenheid in de detailhandel iets harder dan die van heel Den Haag (+500 banen ten opzichte van begin 2017). Het aantal banen in de horeca groeide opvallend veel harder (+4,4%). Het aantal horecazaken in de stad stijgt snel, in lijn met de landelijke trends. Sinds dit voorjaar kunnen horecazaken twaalf keer per jaar meer geluid maken; zes keer op een door de gemeente bepaalde datum en zes keer op een door de ondernemer zelf te kiezen datum. Versterking van het uitgaansleven
 in Scheveningen Bad, onder de noemer 'A night out', heeft in 2018 verder vorm gekregen. Ook zijn er aanstalten gemaakt voor een Uitgaansagenda.

Met het actieprogramma winkelgebieden (2015-2018) is actief ingezet op het versterken van de hoofdwinkelstructuur van Den Haag. De Retailmonitor heeft het functioneren van alle 68 winkelgebieden in kaart gebracht. De prioritaire winkelgebieden zijn versterkt, o.a. met behulp van winkelstraatmanagement op het Loosduinse Hoofdplein en de Betje Wolffstraat en het Haags ondernemerschap is gestimuleerd en versterkt dankzij projecten als Storey en Haagse Helden. Het Haags Retailpunt heeft diverse collectieven geholpen een professionaliseringsslag te maken. Daarnaast is de kadernota Detailhandel (RIS 300626) geactualiseerd. De kern hiervan is blijven inzetten op minder maar betere winkelgebieden. Ten slotte mogen vanaf 2018 Haagse winkels iedere dag, inclusief de zondagavond, tot 23.00 uur open blijven (RIS 300624). In totaal was € 1,5 mln. gemoeid met het actieprogramma in 2018.

Binnenstad
In 2018 is binnen de publiek-private samenwerking Stichting Binnenstad gewerkt aan de verdere ontwikkeling van de Haagse binnenstad. Belangrijke aspecten waren enerzijds versterking van de gastvrijheid (inzet city-hosts, gastvrijheidstrainingen voor ondernemers), versterking van de winkelkern (Spuistraat, Hoogstraat-Noordeinde) en het Hofkwartier (fysieke branding). Ook is in 2018 vanuit deze samenwerking de nieuwe Binnenstadagenda en het uitvoeringsconvenant opgesteld.

Samen met de betrokken partijen in het Museumkwartier is in 2018 gewerkt aan het realiseren van nieuwe programmering voor verschillende doelgroepen in het Museumkwartier, zoals de Monday Morning Start Up (millennials), een Museumkwartierpaspoort voor kinderen (gezinnen met kinderen) en de voorbereiding van de fototentoonstelling van National Geographic. Ook is een impuls gegeven aan de gebiedsmarketing door het inzetten van The Hague Marketing Bureau. Daarnaast is gewerkt aan grotere fysieke herkenbaarheid van het Museumkwartier en de route vanaf het Centraal Station door het ontwerpen van een fysieke brand.

Kust
Met de beschikbare middelen voor Stad in Transitie (propositie Kust) en het co-financieringsfonds heeft de gemeente een succesvolle aanvraag ingediend bij Kansen voor West voor het project Proeftuin op de Noordzee. Het gaat om een  projectomvang van € 4,7 mln. Daarnaast hebben we de maritieme innovatie gestimuleerd door financiële bijdragen aan het Valorisatieprogramma Deltatechnologie & Water van de TU Delft, zeilinnovaties van het Sailing Innovation Centre en onderzoek naar de kweek van zeewier op de Noordzeeboerderij. Veel innovaties kwamen aan bod in het businessprogramma tijdens de finish van de Volvo Ocean Race en tijdens de eerste editie van het Sea Sights Festival. In de haven van Scheveningen kwam  een grotere diversiteit aan schepen binnen. Diverse tallships liepen de haven binnen waarbij ze hulp kregen van het havenbedrijf Tall Ship Friendly Port. In juni 2018 mochten we een eerste kleinere cruiseboot ontvangen.

Congressen
Den Haag wil meer internationale congressen naar de stad trekken, mede vanwege de hoge bestedingen per congresdeelnemer. Hier is in 2018 € 2,3 mln. aan uitgegeven. Samen met de congrespartners haalde The Hague Convention Bureau in 2018 62 definitieve congresboekingen binnen, samen goed voor meer dan 35.000 deelnemers die opgeteld meer dan 122.000 dagen deelnemen aan congressen. Deze deelnemers zullen zo’n € 47 mln. in Nederland uitgeven. In 2018 is de renovatie en de uitbreiding van het World Forum The Hague afgerond. De kosten hiervoor waren € 1,8 mln. in 2018.

Evenementen
De gemeente droeg in 2018 voor € 3,5 mln. bij aan evenementen die de stad een economische spin-off opleveren. In totaal zijn 20 grootschalige en 42 kleine publieksevenementen mogelijk gemaakt, waaronder een aantal jaarlijks terugkerende evenementen. Ook de Red Bull Knock Out, de start van het strandseizoen en de jaarlijkse kerstmarkt zorgden hiervoor. In september stonden twee strandconcerten van The Golden Earring en Anouk op het programma. Op het gebied van dance steunde Den Haag The Crave Festival en Den Haag Outdoor.

De gemeente heeft Den Haag gepositioneerd als aantrekkelijke evenementenstad (ook in de winter) en heeft de verbinding met het bedrijfsleven gestimuleerd. De eerste fase van de herinrichting van het Malieveld is afgerond zodat Den Haag een podium kan bieden aan nieuwe concepten zoals Cirque du Soleil en mooie (dance)concerten en festivals met internationale topartiesten (P!NK). Het Centraal Evenementenbureau is in 2018 volledig operationeel geworden en is gestart met het faciliteren en doorontwikkeling van de dienstverlening aan evenementenorganisatoren. Via het sectoroverleg Haagse Evenementen en het directieoverleg Podiumkunsten Den Haag is de samenwerking met de evenementenorganisatoren geïntensiveerd. Verder heeft het Centraal Evenementenbureau zichzelf binnen de gemeente Den Haag neergezet als het centrale expertisepunt voor evenementen(beleid).

4. Huisvesting en gebiedsontwikkeling

Huisvesting, werkmilieus, bedrijventerreinen (mkb)

Kleinschalige bedrijfsruimte
In 2018 is een programmamanager aangesteld voor de uitvoering van het Actieprogramma Kleinschalige bedrijfsruimte. In diverse bouwplannen is kleinschalige bedrijfsruimte opgenomen als onderdeel van het programma. Het gaat om locaties aan de Oude Haagweg, Dintelstraat, Maanweg, Junostraat/Jupiterkade en de Twickelstraat.

Fonds Ruimte en Economie Den Haag
Via de Stichting Holdingfonds Economische Investeringen Den Haag (HEID) kunnen fondsen met gemeentelijke, provinciale, nationale en Europese middelen revolverend investeren. De gemeente draagt hierin bij met middelen vanuit verschillende programma’s uit de gemeentebegroting en beslist over de investeringsstrategie van de fondsen. HEID investeert in innovatie en ondernemerschap, in koolstofarme economie en in een stad met meer werkgelegenheid en een beter vestigingsklimaat. De stichting is sinds januari 2017 een verbonden partij. Meer informatie over HEID is opgenomen in de paragraaf over verbonden partijen.

Voor de tweede tranche van het Fonds Ruimte en Economie Den Haag (FRED) is € 7,2 mln. beschikbaar (50% Europa, 50% gemeentelijke middelen). De gemeentelijke middelen uit het programma Economie en het cofinancieringsfonds staan in de reserve Toegekende (gemeentelijke) revolverende investeringsmiddelen, totdat hiermee daadwerkelijk projecten zijn gefinancierd. Met de eerste gerevolveerde middelen uit het FRED fonds (de eerste tranche) is nieuwe bedrijfshuisvesting mogelijk gemaakt in Den Haag.

Bedrijventerreinen en kantoren
In 2018 is een extra impuls gegeven aan de openbare ruimte op de bedrijventerreinen Westvlietweg en Forepark en is gewerkt aan het oprichten van een Bedrijveninvesteringszone op de Westvlietweg. In oktober 2018 is de Stichting Bedrijventerreinen Haaglanden opgericht. Met de stichting en de besturen van de bedrijventerreinen is verder gewerkt aan een nieuwe bedrijventerreinenstrategie.
In 2018 is verder een nieuwe kantorenstrategie (RIS 300807) met negen samenhangende maatregelen vastgesteld in de raad. Conform de nieuwe kantorenstrategie zijn voor het realiseren van nieuwe locaties al maatregelen genomen met plannen voor de Titaan, naast de Caballerofabriek.
In 2018 is verder met Green Business Club Beatrixkwartier een intentieverklaring ondertekend, waarbij de bedrijven in het Beatrixkwartier aangegeven hebben zich in te spannen om afval fors te verminderen. Ook is gestart met plannen voor een emissievrije stadslogistiek in 2025.

Regionale bedrijfschappen
Met het ontwikkelen en exploiteren van bedrijventerreinen stimuleert de gemeente de werkgelegenheid in de Haagse regio. De gemeente participeert daarom in de gemeenschappelijke regelingen Bedrijvenschap Harnaschpolder en Industrieschap de Plaspolder. Ook is de gemeente inhoudelijk betrokken bij de Stichting Businesspark Haaglanden. Voor elk van deze organisaties is een gemeentelijke procesmanager aangesteld die bestuursvergaderingen voorbereidt en het college adviseert. De gemeente detacheert ook medewerkers bij de schappen. De lasten (€ 0,4 mln.) en baten (€ 0,5 mln.) op deze activiteit bestaan vooral uit personeelslasten en –vergoedingen. Voor de inhoudelijke ontwikkelingen in de schappen: zie de paragraaf verbonden partijen.

Huisvesting werkmilieus (kenniseconomie)
Voldoende aantrekkelijk huisvestingsaanbod is een belangrijk onderdeel van Den Haag als hotspot voor internationale startups en scale-ups die zich richten op innovaties voor een betere wereld (impact economy). Sinds mei is Apollo14 (kosten 2018 € 1,0) in bedrijf in de Binckhaven. Daarmee zijn 4.000 gewilde m2 beschikbaar gekomen waarvan 88% inmiddels is verhuurd.

Er hebben zich acht nieuwe organisaties op de HSD Campus gevestigd en twee organisaties zijn verder uitgebreid.

De realisatie van nieuwe huisvestingsmogelijkheden voor Security & IT/Tech start- en scale-ups in het voormalig pand van het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid is later gestart dan aanvankelijk voorzien, o.a. vanwege de huuronderhandelingen die pas in het tweede kwartaal 2018 konden worden afgerond. Daarna is conform het collegebesluit (RIS 299554) gestart met de realisatie. Kosten in 2018: € 0,6 mln. De oplevering wordt in het tweede kwartaal van 2019 gerealiseerd. Hierdoor krijgt de IT & Security Campus in het stationsgebied Laan van NOI verder vorm.

In 2018 is een overeenkomst gesloten met het incubatorprogramma YES!Delft voor een vestiging in Den Haag. Hiermee komt een stroom van 30 nieuwe bedrijven per jaar vanuit de TU Delft naar Den Haag.