Financiële verantwoording op hoofdlijnen

Toelichting op de lasten:
De grootste lasten (83%) op het programma Financiën zijn de dotaties aan reserves, de betaalde en toegerekende rentelasten. De dotaties aan reserves zorgen ervoor dat de gemeente geld beschikbaar houdt voor uitvoering van beleid in toekomstige jaren.

Toelichting op de baten:
De gemeente verantwoordt in 2018 binnen het programma Financiën € 1.449 mln. aan baten en € 321 mln. aan onttrekkingen uit reserves, totaal  € 1.770 mln..  Baten van het Rijk vormen 70% van het totaal; dit is de bijdrage vanuit het gemeentefonds. De belastingen maken 7% uit van de baten. De belangrijkste daarvan is de onroerende zaakbelasting (OZB). Van de baten bestaat 3% uit externe rente vanuit geldleningen (kort en lang) en winstuitkeringen van verbonden partijen. Bij winstuitkeringen gaat het om dividend vanuit onze deelnemingen. De onttrekkingen uit reserves maken 18% uit van de dekking. De belangrijkste reserves zijn: de algemene reserve en de programmareserves.

Toelichting resultaat op hoofdlijnen

Het programma Financiën sluit af met een resultaat van € 9,0 mln. voordelig ten opzichte van de begroting. De belangrijkste resultaten zijn:

1. € 7,8 mln. hogere baten algemene uitkering, voornamelijk door taakmutaties uit de september- en decembercirculaire 2018.
2. € 4,6 mln. lagere onttrekkingen uit de gemeentebrede projectreserves door lagere lasten op de betreffende beleidsprogramma’s.
3. € 2,1 mln. hogere baten erfpacht door met name meer afkopen van canonverplichtingen en meer erfpachtsuppleties door splitsingen.
4. € 1,8 mln. hogere rentebaten door een hoger volume aan kortlopende leningen tegen een negatieve rente en een nieuwe lening van 1 jaar en 5 maanden tegen een negatieve rente.
5. € 1,6 mln. hoger dividend uit de belegging Meewind door een extra uitkering uit de herbeleggingsreserve.

De lagere onttrekking uit de gemeentebrede projectreserves van € 4,6 mln. wordt voornamelijk veroorzaakt door de volgende reserves:

• Internationaal & werving: € 1,6 mln. (programma 11);
• Grote projecten: € 1,3 mln. (programma 9 € 0,7 mln., programma 11 € 0,4 mln., programma 12 € 0,1 mln. en programma 13 € 0,1 mln.);
• Statushouders: € 1,4 mln. (programma 7 € 0,6 mln., programma 8 € 1,1 mln., programma 14

-/- € 0,3 mln.).

Afwijkingen ten opzichte van 2017

De uitkomst 2018 verschilt ten opzichte van 2017. De voornaamste oorzaak is dat de baten € 53 mln. hoger zijn door een hogere Algemene uitkering. Het volume aan dotaties en onttrekking uit dit programma verschilt van jaar tot jaar. Dit hangt voornamelijk samen met nieuw beleid en herfaseringen per begrotingsjaar (reserves Allocatie incidentele middelen nieuw beleid),  mutaties in de reserve Activafinanciering en de Algemene reserve.

Op dit programma verantwoorden we de volgende belangrijke balansposten:

• Kapitaalverstrekkingen aan deelnemingen (€ 95 mln.) en overige verbonden partijen (€ 3 mln.);
• Verstrekte langlopende leningen aan overige verbonden partijen (€ 121 mln.) en overige derden (€ 41 mln.);
• Overige uitzettingen met een looptijd langer dan een 1 jaar (belegging Fonds Uiver en Meewind (€ 133 mln.);
• Belastingdebiteuren: € 8,1 mln. (voornamelijk debiteuren onroerendezaakbelasting);
• Erfpachtdebiteuren € 5,2 mln. en vooruit ontvangen erfpachtcanons € 25,6 mln.;
• Overige uitzettingen en overlopende activa (Collateral en belegging obligaties nog te ontvangen rente € 135 mln.);
• Vorderingen op publiekrechtelijke lichamen € 120 mln. (aangifte bedrijfsmatige btw, Btw compensatiefonds dividendbelasting);
• Langlopende schulden (€ 1.369 mln.).

Waar bestaan de kosten uit?

Financiële verantwoording per activiteit

In 2018 is aan algemene uitkering € 901,8 mln. ontvangen en  aan uitkering deelfonds Sociaal domein € 344,6 mln.

Toelichting financieel resultaat   € 7,849 mln. V I/S

Het voordeel op het gemeentefonds bedraagt in 2018 € 7,8 mln. Dit voordeel heeft een aantal oorzaken:

• Het accres 2018 komt uit op een nadeel van € 2,2 mln. Het accres is de jaarlijkse, algemene groei van het gemeentefonds vanwege onder andere inflatie. De gemeentelijke verslaggevingsvoorschriften verplichten de gemeente in tegenstelling tot voorgaande jaren om de jaarrekening te baseren op de raming van het Rijk van het accres uit september 2018 (5,70%). De Haagse begroting ging uit van 5,97%. Dit levert een nadeel op van € 2,2 mln. (0,27% * € 800 mln.).
• In de najaarsnota van het Rijk is aangekondigd dat het accres gemeentefonds waarschijnlijk lager uitpakt dan 5,70% door een onderbesteding op de rijksuitgaven (trap op trap af). Een lager accres betekent dat de gemeente in 2019 een deel van de gemeentefondsuitkering over 2018 aan het Rijk moet terugbetalen. Op basis van de huidige inschattingen wordt verwacht dat de omvang van de terugbetaling tussen de € 10 en € 20 mln. kan liggen. Een eventuele terugbetaling heeft mogelijk een structurele doorwerking. Pas bij de meicirculaire gemeentefonds 2019 is hierover definitief duidelijkheid te geven.
• Op taakmutaties uit de september- en decembercirculaire 2018 heeft de gemeente € 11 mln. meer  ontvangen. Een taakmutatie houdt in dat de gemeente meer geld van het Rijk krijgt, maar dat hier tegenover ook meer taken en dus ook lasten voor de gemeente staan. Op grond van de verslaggevingsvoorschriften dient de gemeente de taakmutaties als baat in 2018 te verantwoorden. Van de taakmutaties is € 10,3 mln. in de decembercirculaire aangekondigd. Het spreekt voor zich dat deze ontwikkeling niet meer in de begroting verwerkt kon worden en komt daarom nu tot uitdrukking als een positief resultaat. Hierbij dient te worden opgemerkt dat dit deel van het positieve resultaat 2018 in 2019 nodig is om de extra lasten voor de taakmutaties te dekken. De taakmutaties groter dan € 0,5 mln. hebben betrekking op Aardgasvrije wijken (€ 3,5 mln.), Transformatiefonds Jeugdzorg (€ 2,4 mln.) Baankansen (€ 1,44 mln.), Zero-emissie Stadslogistiek € 0,76 mln.) en Pilot Woningmarkt (€ 0,5 mln.),
• Daarnaast is een incidenteel nadeel van € 3,5 mln. ontstaan op Haagse aantallen van de maatstaven in het gemeentefonds. Het gaat hierbij om 0,4% van het totaalbedrag van het Gemeentefonds over 2018.
• Tot slot heeft de gemeente uit voorgaande jaren € 2,5 mln. meer ontvangen. Dit zijn landelijke nacalculaties die vooraf niet in te schatten zijn.

In 2018 is € 115 mln. gedoteerd aan bestemmingsreserves en € 243 mln. onttrokken.
In onderdeel Reserves staat een inhoudelijke toelichting.

Toelichting financieel resultaat   € 4,365 mln. N /I

Dit nadeel bestaat voornamelijk uit lagere onttrekkingen uit gemeentebrede reserves als gevolg van lagere bestedingen bij andere programma’s. (€ 4,6 mln.). Hier tegenover zijn op de betreffende beleidsprogramma's minder lasten gerealiseerd:
·Internationaal & werving: € 1,6 mln. (programma 11).
·Grote projecten: € 1,3 mln. (programma 9 € 0,7 mln., programma 11 € 0,4 mln., programma 12 € 0,1 mln. en programma 13 € 0,1 mln.
·Statushouders: € 1,4 mln. (programma 7 € 0,6 mln., programma 8 € 1,1 mln., programma 14
-/- € 0,3 mln.).               

De algemene reserves bestaan uit de algemene reserve, de programmareserves, de centrale bedrijfsvoeringsreserves en de onderhoudsreserves vastgoed en sportaccommodaties.  
In onderdeel Reserves is een inhoudelijke toelichting opgenomen.

Dit zijn verstrekte langlopende leningen aan de St. Jacobusstichting.

Dit zijn verstrekte langlopende leningen aan de Grondexploitatie Maatschappij Vroondaal C.V..

Lasten
In 2018 is € 25,4 mln. aan rente betaald voor opgenomen langlopende leningen, € 14,4 mln. opgenomen aan interne rentelasten eigen en vreemd vermogen, € 62,2 mln. gedoteerd aan de reserve activafinanciering voor incidentele dekking investeringen en is -/- € 38,3 mln. als correctie op de lasten geboekt in verband met toegerekende rentelasten. Tot slot is € 0,8 mln. aan overige lasten verantwoord.

Baten
In 2018 is € 15,4 mln. aan rente ontvangen voor verstrekte langlopende leningen aan derden en opgenomen korte geldleningen (negatieve rente), is € 14,4 mln. opgenomen aan interne rentebaten eigen- en vreemd vermogen, € 29,5 mln. ontvangen aan dividend van deelnemingen en belegging meewind. en is € 4,9 mln. aan rentebaten toegerekend aan andere activiteiten (negatieve rentebaat) in verband met projectfinanciering. Uit de reserve Activafinanciering € 37,3 mln. ontrokken en uit de reserve Financiering € 5,5 mln. De overige baten zijn € 0,4 mln..

Toelichting financieel resultaat lasten   € 3,070 mln. V I

In juni 2018 is een langlopende lening van € 225 mln. aangetrokken met een looptijd van 1 jaar en 5 maanden tegen een negatieve rente van 0,31%. Dit levert een incidenteel rentevoordeel op van € 0,4 mln. en is gemeld in het halfjaarbericht 2018.

Bij het bepalen van de omslagrente wordt een rentevergoeding over de reserves en voorzieningen (eigen financieringsmiddel) toegerekend. Deze rentevergoeding wordt, zowel in de begroting als de realisatie, toegerekend op basis van het gemiddeld rentepercentage op de korte en lange geldleningen en de stand van de reserves en voorziening per 1 januari 2018. Door een lager volume aan reserves en voorzieningen en een lager gemiddeld rentepercentage is in 2018 € 2,0 mln. minder toegerekend dan verwacht. Dit geeft op de activiteit Treasury een voordeel op de lasten en een nadeel op de baten. Per saldo is het resultaat nihil.

Tot slot zijn er diverse kleine verschillen die optellen tot een totaal van € 0,7 mln.

Toelichting financieel resultaat baten   € 0,6 mln. V  I  

In 2018 is een hoger volume aan kortlopende leningen verstrekt en is de korte rente het hele jaar negatief geweest. Dit levert de gemeente een rentevoordeel op van € 0,7 mln. Dit voordeel is gemeld in het halfjaarbericht 2018. Uit de belegging Meewind is € 1,6 mln. meer dividend ontvangen door een extra uitkering uit een herbeleggingsreserve.
Op de toegerekende rente reserves en voorziening is een nadeel van € 2,0 mln. (zie toelichting op de lasten).

Tot slot zijn er diverse kleine voordelen behaald van totaal € 0,3 mln. In het halfjaarbericht 2018 is het rentevoordeel gemeld.

Lasten
In 2018 is bij Erfpacht € 10,1 mln. aan lasten besteed. De rentelasten over de boekwaarde van erfpachtrechten zijn met € 3,6 mln. de grootste kostenpost. Voor de afschrijving van opstallen in erfpacht is € 0,4 mln. aan lasten gerealiseerd. De uitvoeringskosten zijn € 1,4 mln. en hebben voornamelijk betrekking op de personeelslasten. In het Fonds Canons Ineens heeft een storting plaatsgevonden van € 2,5 mln. om de nominale canon van langdurig afgekochte rechten te boeken. De overige lasten van € 2,2 mln. hebben betrekking op de afboeking van de balanswaarde vanwege eeuwigdurende afkoop van de canonverplichting.

Baten
In 2018 is voor  € 22,2 mln. aan baten gerealiseerd. De canonopbrengsten inclusief administratie en beheerkosten zijn met  € 14,3 mln. de grootste opbrengstenpost. Vanwege contractwijzigingen is er voor € 7,9 mln. aan incidentele opbrengsten gerealiseerd. Dit zijn vooral baten (€ 5,7 mln.) voor de eeuwigdurende afkoop van canonverplichting. Tegenover de verkregen afkoopsommen staat de afboeking van de balanswaarden als last. De overige opbrengsten hebben betrekking op verkoop bloot eigendom, opbrengsten woningsplitsing en erfpachtsuppletie.

Toelichting financieel resultaat lasten   € 3,584 mln. N I
Afboeking boekwaarden erfpachtverplichtingen   € 2,2 mln. N I

 Door de verkoop van woningen op erfpachtgrond zijn er tegelijkertijd afkopen van de canonverplichting gerealiseerd. Daarnaast zijn er afkopen vanuit de projectmatige aanbiedingen in de Vogelwijk gerealiseerd, die eind 2017 zijn uitgebracht, Tegenover de hogere afboeking boekwaarden staan hogere opbrengsten afkopen. In totaal gaat het om € 2,2 mln. meer lasten en € 3,2 mln. meer baten.

Uitvoeringslasten   € 0,5 mln. V I

In 2018 zijn minder lasten verantwoord door minder juridische kwesties en minimale ICT ondersteuning vanwege de komende overgang naar een nieuwe applicatie.

Canon opbrengsten   € 1,9 mln. N I

Bij de canonopbrengsten is een verschil van € 1,9 mln. ontstaan bij zowel de lasten als de baten. Oorzaak hiervan is dat in de begroting 2018 een deel van de canonopbrengsten abusievelijk als last is begroot, terwijl het een baat is. Per saldo is dit neutraal en is er geen verschil.

Toelichting financieel resultaat baten   € 5,654 mln. V  I  
Afkopend canonverplichtingen   € 3,2 mln. V  I  

Zie toelichting bij de lasten (Afboeking boekwaarden erfpachtverplichtingen)

Splitsingen en verkoop eigendom met erfpachtsuppletie   € 1,5 mln. V  I  

Vanwege de grote hoeveelheid splitsingen van rechten van erfpacht door voornamelijk woningcorporaties en beleggingsmaatschappijen zijn er meer erfpachtsuppleties en bijdragen voor beheerkosten ontvangen (1,2 mln.). Daarnaast is bij één van de verkopen van bloot eigendom suppletie ontvangen vanwege extra gebruiksmogelijkheden (0,3 mln.).

Erfpachtsuppletie WOM Den Haag Zuidwest   € 0,7 mln. N  I  

In 2018 zijn er geen projecten vanuit de wijkontwikkelingsmaatschappij WOM Den Haag Zuidwest (WOM DHZW) gerealiseerd, waardoor er geen erfpachtsuppletie is afgedragen. Verwachting is wel dat de verdere erfpachtsuppletie in de komende jaren blijft plaatsvinden.

Canon opbrengsten   € 1,9 mln. V  I  

Zie toelichting bij de lasten (Canon opbrengsten).

Overig   € 0,2 mln. N  I

Belastingen totaal
Lasten
De lasten binnen het programma Financiën op het onderdeel Belastingen betreffen met name de perceptielasten (kosten van het heffen en innen van belastingen) van € 5,1 mln. en € 0,8 mln. aan lasten met betrekking tot dwanginvordering.

Baten
De baten van de diverse belastingen zijn weergegeven in bovenstaande tabellen.In 'Belastingen overig' zijn o.a. opgenomen de precariobelasting en hondenbelasting.

Toelichting financieel resultaat lasten   € 0,536 mln. V / I  

Op de kosten van het heffen en innen is een voordeel van € 0,4 mln. gerealiseerd door diverse factoren (vacatures, fluctuaties in kosten automatisering, drukwerk, porto, kosten scanstraat, dwanginvorderingskosten, benodigde externe expertise in bezwaar en beroep etc.).
Naast de perceptiekosten is ook een voordeel van €0,1 mln. ontstaan op de compensatieregeling startende ondernemers. Dit heeft een directe relatie met het aantal aanvragen (minder dan begroot). Naar aanleiding van evaluatie van de regeling zal het bestaan ervan meer onder de aandacht worden gebracht.

Lasten
In 2018 is op de activiteit reclame opbrengsten € 0,2 mln. besteed aan personeelskosten voor het contractbeheer, juridische kosten vanwege begeleiding aanbestedingen en beheerkosten (o.a. energiekosten).

Baten
De baten van € 2,9 mln. hebben betrekking op diverse reclameovereenkomsten voor het exploiteren van reclamedragers in de buitenruimte door reclame-exploitanten (zoals in de tramhokjes).

Lasten
De lasten van per saldo € 0,4 mln. betreffen met name apparaatslasten, vennootschapsbelasting parkeergarage Spui, verzekering van panden en goederen, en beheer van een aantal bijzondere objecten (zoals kerktorens, molens, oude dienstwoningen).

Baten
De baten betreffen uitbetalingen door verzekeraars voor schades en claims (€ 1,3 mln.), huuropbrengsten van de bijzondere objecten (€ 0,8 mln.) en overige baten (€0,1 mln.).

Lasten
Dit betreft de lasten van de accountantscontrole van de gemeente (€ 2,1 mln.) en de kosten van controles van externe opdrachtgevers (€ 0,4 mln.).

Baten
De baten van controles van externe opdrachtgevers bedraagt € 0,3 mln. In overzicht Overhead staan de werkzaamheden van de accountant die niet betrekking hebben op de accountantscontrole.

Reserve Activafinanciering
In de reserve activafinanciering zijn middelen opgenomen voor incidentele dekking van kapitaallasten van investeringen.
In 2018 is aan de reserve activafinanciering € 62,2 mln. toegevoegd, voornamelijk uit de exploitatie uit verschillende programma’s. Hiervan heeft € 50,6 mln. betrekking op maatschappelijk nut investeringen, o.a. in Kraayenstein, Hobbemaplein, Noordwestelijke Hoofdroute etc. Daarnaast is € 11,6 mln. aan de reserve toegevoegd voor incidentele dekking van onder andere investeringen in kunstgrasvelden en fietsenstalling Kijkduin. Tot slot is € 25 mln. uit de reserve vrijgevallen als gevolg van verlaging investeringskrediet Rotterdamse Baan. Deze vrijval is opgenomen in het budgettair kader van het coalitieakkoord 2018 – 2022. De stand van de reserve per 31 december 2018 is € 216 mln.

Algemene reserve:
Met de resultaatsbestemming van de programmarekening 2017 is € 4,1 mln. onttrokken uit de algemene reserve. Dit bedrag is reeds verwerkt in het beginsaldo 2018.
In 2018 is totaal € 11,5 mln. uit de algemene reserve ingezet voor het coalitieakkoord 2018 – 2022. Dit bedrag is als volgt opgebouwd:

• Jaarlijks brengt de gemeente bij de begroting de benodigde omvang van het weerstandsvermogen in beeld. Dit vindt plaats bij de Voorjaarsnota en de begrotingsretraite. In 2018 leidde dit ertoe dat € 5,5 mln. uit de algemene reserve kon vrijvallen.
• In het coalitieakkoord 2018 - 2022 is de ambitie vervallen om 700 extra statushouders te huisvesten en is het plan Brug over de Pijp geschrapt. Hierdoor is de risicoreservering van € 6,0 mln. uit de algemene reserve vrijgevallen.

Gemeentebrede reserves
Het gaat hierbij om de reserves Cofinanciering, Internationaal & werving, Statushouders , Grote projecten, Allocatie incidentele middelen en Herfaseringen. De besteding van deze middelen is zichtbaar op de andere programma's.

Reserve Grote Projecten
Den Haag heeft een reserve grote projecten voor omvangrijke investeringen die een langere tijd beslaan.
De onderstaande tabel maakt inzichtelijk hoeveel middelen voor welk groot project in 2018 uit de Reserve Grote Projecten zijn besteed.

In 2018 is € 8,6 mln. toegevoegd voor het Spuikwartier (onderdeel van het oorspronkelijke budget van € 177,4 mln.), € 0,9 mln. indexatie Scheveningen Haven en € 2,2 mln. voor The Hague World Forum (onderdeel Internationale Zone).
Uit de reserve is € 8,4 mln. onttrokken. De onttrekking bij Haags Investeringsfonds is voor € € 2,1 mln. voor Stad in transitie en € 2,4 mln. voor Energietransitie. De onttrekking bij Spuikwartier van € 1,1 mln. betreft bouwrente over de investeringen tot en met 31 december 2018.
In totaal is ten opzicht van de begroting € 1,3 mln. minder onttrokken uit de reserve als gevolg van lagere bestedingen op de betreffende programma's.

Reserve Cofinanciering
Het Cofinancieringsfonds is een fonds om het gebruik van externe middelen te stimuleren voor nieuwe innovatieve projecten in de stad. Om de komende jaren te kunnen inspelen op ingediende aanvragen en om goed en snel gebruik te kunnen maken van subsidiemogelijkheden is het fonds in 2018 met € 0,8 mln. aangevuld. Ook is er voor € 1,2 mln. bijgedragen aan projecten. Het gaat met name om projecten op het gebied van klimaatadaptatie, circulaire economie, toeleiding naar de arbeidsmarkt, participatie en verduurzaming woningbouw. Deze projecten zijn mede gefinancierd uit de regelingen Interreg en RegioDeal. In deze reserve zit nog voor € 3,1 mln. aan bestaande projecten die al bestuurlijk beklemd zijn. Dat zijn onder andere bijdragen voor projecten die tevens (Europese) subsidie ontvangen en nog in uitvoering zijn. De onttrekking uit de reserve vindt plaats bij realisatie van een project.

Verloop reserves allocatie incidentele middelen:
In onderstaande tabel is het verloop van de reserves 2018 tot en met 2022 weergegeven. De bedragen zijn conform besluitvorming volledig opgenomen in de meerjarenbegroting.

Jaarlijks wordt bij de begroting een reserve allocatie incidentele middelen gevormd voor de dan voorliggende meerjarenbegroting. Aan deze reserve worden conform het financieel kader bij die meerjarenbegroting de beschikbare incidentele middelen toegevoegd en onttrokken. De reserves hebben een looptijd tot en met het laatste begrotingsjaar waarop de betreffende meerjarenbegroting betrekking heeft. De inhoudelijke toelichting op de beleidsmaatregelen staat in de meerjarenbegroting van het jaar waarin de reserve is gevormd.
In 2014 is het coalitieakkoord Vertrouwen op Haagse Kracht afgesloten. Om de ambities uit dit coalitieakkoord te realiseren, is er voor de periode 2015-2018 incidenteel € 245 mln. en structureel oplopend naar € 67 mln. beschikbaar gesteld. De beschikbare middelen voor het uitvoeren van het coalitieakkoord waren niet allemaal op dag één beschikbaar, maar zijn voor een deel in de loop van de coalitieperiode voorzien. Daarom zien we in 2018 nog een omvangrijke dotatie aan en onttrekking uit deze reserve, afkomstig uit het financieel kader bij het coalitieakkoord. In het coalitieakkoord zijn de onderliggende beleidsmaatregelen toegelicht. In de programmabegroting 2015-2018 zijn deze middelen uit het coalitieakkoord conform de verwachte beschikbaarheid van de middelen en de verwachte uitvoering van de beleidsmaatregelen opgenomen.

Reserve allocatie incidentele middelen ( nieuw beleid) 2019 – 2022
In het halfjaarbericht 2018 is een gedetailleerde toelichting opgenomen. Ter illustratie van het bovenstaande wordt hierna de opbouw van de in 2018 gevormde reserve allocatie incidentele middelen toegelicht.
De dotaties en onttrekkingen aan de reserve zijn een uitkomst van het coalitieakkoord 2018 – 2022 “Den Haag, Stad van Kansen en Ambities” (RIS299794). In onderstaande tabellen is een specificatie van de dotatie en onttrekking weergegeven. In de Programmabegroting 2019-2022 staat een gedetailleerde toelichting van het budgettair kader. De meerjarige dotaties en onttrekking aan de reserve zijn als volgt:

Reserve Herfaseringen
Bij het plannen en realiseren van projecten is de gemeente afhankelijk van diverse factoren. Hierdoor kan de uitvoering van een aantal projecten vertragen maar ook versnellen. Voor het opvangen van deze verschuivingen is een aparte reserve herfaseringen ingesteld.

Onderstaand een voorbeeld van de verwerking van een herfasering:
In de praktijk kan blijken dat een project niet uitgevoerd kan worden in het jaar waarin dat oorspronkelijk begroot is. Voor de gemeente blijft het project belangrijk. In dat geval dient de uitvoering van het project en de bijbehorende financiële middelen opnieuw begroot te worden. Dit wordt herfaseren genoemd. Om de herfasering van de financiële middelen mogelijk te maken, wordt gebruik gemaakt van een herfaseringsreserve. Deze werkt als volgt:
De gemeente heeft in 2018 lasten geraamd voor de uitvoering van een project. De uitvoering van dit project wordt met een jaar vertraagd naar 2019. In 2019 zijn geen lasten geraamd. Om de geraamde lasten in 2018 over te hevelen naar 2019 worden deze in 2018 verlaagd en toegevoegd aan de reserve Herfaseringen. In 2019 worden de lasten verhoogd en onttrokken uit de reserve. Deze reserve biedt de gemeenteraad inzicht in welke projecten later worden uitgevoerd en wat daar de financiële gevolgen van zijn. De meerjarige dotaties en onttrekking aan de reserve zijn als volgt:

Reserve Internationaal & Werving
De gemeente heeft een reserve Internationaal & Werving voor het aantrekken en behouden van nationale en internationale instellingen en bedrijven. In 2018 € 0,7 mln. onttrokken voor diverse internationale projecten en wervingen. De bestedingen zijn verantwoord in programma 11, Economie, internationale Stad en binnenstad. Het saldo van de reserve is eind 2018 € 3,5 mln.

Reserve Statushouders
De reserve statushouders is gevormd voor de kosten van begeleiding en ondersteuning van statushouders.
In 2018 is aan deze reserve € 0,2 mln. toegevoegd en is € 4,5 mln. onttrokken voor de kosten op de Werk en Inkomen, Zorg, Welzijn, Jeugd en Volksgezondheid, Stadsdelen, Integratie en Dienstverlening en Overhead. Op de betreffende programma’s vindt een inhoudelijke toelichting plaats. Het saldo van de reserve eind 2018 is € 1,6 mln.

Gemeentebrede reserve onderhoud vastgoed en sportaccommodaties:
In de praktijk kunnen onderhoudslasten naar hun aard van jaar tot jaar verschillen.

Overeenkomstig de verordening financieel beleid en beheer kan het college het voorstel doen aan de gemeenteraad om het resultaat op dit onderhoud vastgoed en sportaccommodaties te verrekenen met de centrale reserve onderhoud vastgoed en de centrale reserve onderhoud sportaccommodaties.

Met de resultaatsbestemming van de programmarekening 2017 is € 1,1 mln. onttrokken uit deze reserves. Op basis van het verwachte onderhoud is in 2018 € 1,6 mln. onttrokken. In de paragraaf onderhoud kapitaal goederen respectievelijk het programma Sport wordt nader ingegaan op het feitelijk in 2018 uitgevoerde onderhoud. De stand per 31 december 2018 is € 7,4 mln.

Centrale bedrijfsvoeringsreserve
Met de resultaatsbestemming van de programmarekening 2017 is € 8,0 mln. onttrokken uit deze reserves. In 2018 is € 0,4 mln. onttrokken voor dekking reorganisatiekosten. De stand per 31 december 2018 is nihil.

Programmareserves
Met de resultaatsbestemming van de programmarekening 2017 is € 5,4 mln. onttrokken uit deze reserves. In het coalitieakkoord 2018 -, 2022 is € 14,0 mln. beschikbaar gesteld voor aanvulling van de programmareserve jeugd en is ook weer € 15,5 mln. onttrokken aan de programmareserves en € 5,9 mln. vrijgevallen. Deze middelen maakten onderdeel uit van het budgettaire kader van het coalitieakkoord
2018 - 2022. De inhoudelijke verantwoording vindt plaats op het desbetreffende beleidsprogramma. De stand per 31 december 2018 van de programmareserves is € 0,1 mln.

Investeringen MIP Erfpacht
De investeringen in erfpacht zijn voornamelijk het gevolg van gerealiseerde erfpachtuitgiftes tegen canonbetaling in 2018. Omdat vooraf moeilijk is in te schatten in welk jaar de akte wordt gepasseerd (formele moment van gronduitgifte) worden deze activeringen niet vooraf begroot.