In dit tekstvak komen links te staan die rechtstreeks naar de activiteit gaan.

Beleidsverantwoording per activiteit

Stadsvernieuwing en bouwgrondexploitaties

Prioritaire gebieden

In januari 2018 is de nota Haagse hoogbouw: Eyeline en Skyline bijna unaniem door de raad vastgesteld. Daarmee heeft Den Haag nu een actueel en ambitieus beleidskader voor hoogbouw in een select aantal gebieden in de stad.

Er is voldoende planvoorraad nodig om de groei van de stad te faciliteren en de komende jaren te zorgen dat er gemiddeld 2.500 woningen per jaar gebouwd kunnen worden. In het coalitieakkoord zijn de prioritaire gebieden aangewezen waar de verdichtingsopgave moet worden gerealiseerd. In december 2018 heeft het college de gebiedsagenda’s vastgesteld voor de ontwikkelingen rondom de 3 stations in het Central Innovation District (CID). De gebiedsagenda’s geven een samenhangende visie op de ruimtelijke en programmatische ontwikkeling van de prioritaire gebieden. Verder is gewerkt aan de gebiedsvisie Internationale Zone en de gebiedsverkenning Den Haag Zuidwest. In 2019 worden deze visies aangeboden aan de raad.

Scheveningen

Scheveningen Haven
In 2018 is gestart met de bouw van het driesterrenhotel aan het Adriaan Maasplein op het Noordelijk Havenhoofd. Op het voormalige Norfolkterrein zijn de eerste 99 woningen van MRP opgeleverd, evenals de eengezinswoningen van Arcade. Er zijn omgevingsvergunningen verleend voor de bouwblokken Zuidhaven en Zeezicht. De korte kadewand aan de derde haven is vernieuwd. Meer informatie vindt u ook in de bijlage GRIP op Grote Projecten.

In 2018 is het tijdelijke parkeerterrein van het Zuiderstrandtheater opnieuw ingericht om ruimte te maken voor de bouw van Zuidhaven. Onderdeel van de herinrichting: de eind- en oplaadhalte van de e-bus die is gaan rijden vanaf het Norfolkterrein naar Den Haag CS. Ter hoogte van de Pluvierstraat is een gedeelte van het afvoerkanaal gedempt voor de een verbinding tussen Houtrustweg en Kranenburgweg (Pluvierdam). De aanleg van deze tijdelijke verbindingsweg wordt in 2019 afgerond.

Uitbreiding Scheveningen Haven tot Zeezeilhaven
De doorontwikkeling van de Zeezeilhaven kent fysieke ingrepen om de haven aantrekkelijker te maken voor bedrijven, de nieuwe woningen en de maritieme sport. In 2018 zijn de projecten voor de kraanfaciliteit, de steigers van de tweede haven en de herinrichting van de Hellingweg afgerond. De Slipway is verbreed en heringericht en eind 2018 opgeleverd.

Pilot watertaxi (pont havenhoofden)
In 2018 heeft de watertaxi voor het vierde jaar, als pilot, in de haven van Scheveningen gevaren. Eind 2018 is dit geëvalueerd. Er blijkt onvoldoende draagvlak om door te gaan met de watertaxi.

Dr. Lelykade Middenblok
Zoals beoogd is in 2018 het nieuwbouwplan Coolhouse aan de Dr. Lelykade opgeleverd. Dit nieuwbouwplan bestaat uit penthouses en lofts aan de Dr. Lelykade en grondgebonden woningen aan de Koppelstokstraat. Onder het complex bevindt zich een parkeervoorziening. Er zijn afspraken gemaakt met de ontwikkelaar over de aanpassing van de openbare ruimte.

Leefbaarheidsplein Dr. Lelykade
In 2018 is samen met bewoners en belanghebbenden een concept- ontwerp opgesteld voor het Leefbaarheidsplein naast de Hennephofkerk. Concreet gaat het om het toevoegen van groen, banken, verlichting en hekwerken.

Dr. Lelykade bedrijfsgebouw
In 2018 is volgens planning gestart met het bouwrijp maken van de kavel aan de Dr. Lelykade. Op de locatie is een bedrijvengebouw voorzien, gericht op maritieme bedrijvigheid in combinatie met een hotel. In 2018 heeft de gemeente de aanvraag voor een omgevingsvergunning voor deze herontwikkeling ontvangen. De middelen ingezet door de gemeente zijn met name ingezet voor het bouwrijp maken en de voorbereiding voor het woonrijp maken.

Vuurtorenweg 35-37
In 2018 is voor de locatie Vuurtorenweg 35-37 de omgevingsvergunning verleend voor ‘Handelen in strijd met regels ruimtelijke ordening. Er is vertraging ontstaan in de afgifte van de vergunning en daarmee ook met de start van de bouw van het appartementencomplex. Er zijn alleen apparaatslasten gemaakt.

Legoland Discovery Centre
De bouw van Legoland Discovery Centre en de horeca units is gestart. Voorafgaand daaraan zijn het Vitalizee pand en de openbare trap gesloopt en is het monument Leger en Vloot gedemonteerd en opgeslagen. Dit monument krijgt later een plek op de Middenboulevard. Bij de Moralesboulevard zijn voorbereidende werkzaamheden uitgevoerd voor nieuwe strandopgangen en trappen.

Internationale zone

Parkvisie
Vastgesteld in 2018: het plan van aanpak voor de uitvoering van de visie Westbroekpark & Scheveningse Bosjes. Er is gestart met de zogenaamde ‘Quick wins’ vergroenen: studies Dr. Aletta Jacobsweg en overkluizing B.M. Teldersweg en Ver Huellweg. Ook is een online participatie platform gerealiseerd (www.hethaagsegroen.nl/scheveningsebosjes). Verder is gestart met een gebiedssignatuur: een visie op de paden, inclusief de pilot ‘materialisering paden. Ook de vertaling van visie en kansenkaart naar werkplan en zoneringskaart is gestart. De besluitvorming over het plan van aanpak heeft langer geduurd, waardoor de projecten later starten en de kosten later gemaakt worden.

The Hague World Forum fase 4
In het derde kwartaal van 2018 startte fase 4A van de aanleg van de wandelpromenade en het duinlandschap in het World Forum-gebied. Deze fase loopt vanaf het nu nog besloten gedeelte tussen het gemeentemuseum en het Marriott Hotel tot de OPCW. De benodigde grondruil met het Marriott is afgerond. Het ontwerp voor fase 4B – Catsheuvel inclusief Toren van Oud – is verder uitgewerkt voor de start in 2019.

Toren van Oud
In mei 2018 is gestart met de verbouwing van de Toren van Oud. In de toren komen short-stay woningen. Om de start mogelijk te maken, zijn de bouwplannen goedgekeurd en is de erfpachtovereenkomst gesloten. De plannen en bouwactiviteiten zijn afgestemd met de internationale organisaties eromheen. Vanwege de complexe afstemming met de internationale organisaties in de omgeving, het Worldforum en het Rijksvastgoedbedrijf bleek meer capaciteit nodig dan begroot.

Verhulstplein
Na jarenlange leegstand is in 2018 de transformatie van het Verhulstplein in volle gang. Oplevering vindt in 2019 plaats. In 2018 zijn grote stappen gezet. Aan de kant van de Conradkade is het gebouw inmiddels zo goed als voltooid. VORM is begonnen met de bouw van de appartementenblokken aan de 2^e Sweelinckstraat. Voor de derde fase is een nieuwe vergunning aangevraagd waarbij de woningen gasloos worden verwarmd. Het pompstation is nu buiten gebruik en wordt gesloopt om ruimte te maken voor de laatste fase. Het ontwerp van de openbare ruimte is technisch uitgewerkt.  Aansluitend kan de lokatie bouwrijp gemaakt worden. Planning: begin 2019. De niet gerealiseerde middelen schuiven door naar 2019.

Uitbreiding Europol en internationale zone
Afgelopen jaren is Europol gegroeid als gevolg van de toename van het aantal deelnemende lidstaten en de uitbreiding van het takenpakket. Om Europol goed te kunnen huisvesten, heeft het Rijk met Europol en de gemeente gezocht naar extra huisvestingsmogelijkheden. In 2018 is die gevonden in het pand naast Eurojust, Jan Willem Frisolaan 13. De kosten bestaan uit plankosten die deels worden vergoed door de initiatiefnemer. De kosten waren in 2018 lager dan begroot omdat de planning van het Rijksvastgoedbedrijf (RVB) over de jaargrens schuift. De buurt is tweemaal over de verbouwplannen geïnformeerd. De verbouwing start begin 2019.

Plesmanweg
Sinds begin 2018 is IMPACT eigenaar van Plesmanweg 1-6. IMPACT wil het monumentale kantoorgebouw transformeren tot een multifunctioneel wooncomplex en daarnaast sloop/nieuwbouw toepassen. De gemeente faciliteert bij het ontwerptraject-, het juridisch-planologische traject- en het, vergunningtraject. IMPACT is inmiddels gestart met het uitwerken van een stedenbouwkundig plan voor de ontwikkellocatie. De gemeente en IMPACT hebben een anterieure overeenkomst ondertekend voor het ontwikkelen van de locatie. De omgevingsvergunning voor de functiewijziging van het monumentale deel is verstrekt, zodat gefaseerd gestart kan worden met de bouwwerkzaamheden. Daarnaast heeft IMPACT een beginselplan voor sloop/nieuwbouw van het overige deel ("De saxofoon") ingediend. De afstemming van het stedenbouwkundige plan en de anterieure overeenkomst hebben substantieel meer inzet gevraagd van de gemeente dan begin 2018 was geschat.

Madurodam
De gemeente faciliteert in het mogelijk maken van de bijgestelde uitbreiding van Madurodam met circa 0.6 ha op basis van het vastgestelde plan uitwerkingskader (PUK). De uitbreiding wordt mogelijk gemaakt met een nieuw bestemmingsplan, een m.e.r.-beoordeling, een nieuwe gronduitgifte-overeenkomst, een grondexploitatie en een bosplan.

In 2018 is een ontwerp bestemmingsplan opgesteld met de benodigde onderzoeken van Madurodam. Na collegebehandeling is het ontwerpbestemmingsplan ter inzage gelegd, de grondexploitatie operationeel verklaard en het m.e.r.-beoordelingsbesluit genomen. De gronduitgifte-overeenkomst is in concept gereed. De projectresultaten zijn conform de begroting gerealiseerd.

Gebiedsvisie internationale zone
Het coalitieakkoord kondigde een nieuwe gebiedsvisie voor de internationale zone aan. Die gebiedsvisie draait om een concurrerend vestigingsklimaat, het creëren van economische ontwikkeling en banen, het verbeteren van het woon- en leefklimaat en het beschermen van het groen. De eerste bijeenkomsten met omwonenden en betrokken partners zijn in november gehouden. In het voorjaar 2019 zal deze gebiedsvisie voor de internationale zone aan de gemeenteraad ter besluitvorming worden voorgelegd. De middelen zijn besteed aan apparaatslasten en het betrekken van belanghebbenden.

Loosduinen

Exploitatieplan Vroondaal
In 2018 zijn de kosten voor het exploitatieplan Vroondaal binnen de raming gebleven. Daarnaast is er geïnvesteerd in het sluiten van een posterieure overeenkomst met een private grondeigenaar.

KO Boomaweg-Vroondaal
Er zijn 13 kavels geopteerd en in grondreservering gegaan. In 2018 zijn 10 kavels getransporteerd.

Meer informatie over de GEM Vroondaal vindt u ook in de bijlage GRIP op Grote Projecten.

Kijkduin Bad
Begin 2018 is in Kijkduin Bad gestart met de bouw van fase 1 van het winkelcentrum. Dit is het gedeelte op het Deltaplein. Eind 2018 volgden de voorbereidende werkzaamheden van de tweede fase. De ondergrondse entree voor de 2 parkeergarages is verder uitgewerkt in een ontwerp. Hierin is ook de ondergrondse fietsenstalling meegenomen waarvoor in het voorjaar het projectdocument is vastgesteld. De aannemer heeft opdracht gekregen om de bouw voor te bereiden. Start: 2019.  Het voorlopig ontwerp voor het grootste deel van het openbare gebied is vastgesteld.

Kijkduin Binnen
Voor Kijkduin Binnen is de nieuwbouw van de internationale school in december 2018 opgeleverd. Begin 2019 gaat de school in gebruik. De watergang, net voor de school, is verbreed om meer open water te creëren voor de nieuwbouwprojecten in de omgeving. De bouw van Zuiderduinen en “Finest of Ockenburg”, fase 1, zijn gestart. Beide plannen waren al voor de start van de bouw verkocht. Voor “Finest of Ockenburg” gaat de tweede en laatste fase begin 2019 in de verkoop. Schapenatjesduin is eind 2018 volgens plan bouwrijp opgeleverd. De eerste omgevingsvergunningen voor het bouwen zijn verleend aan kopers van de KO-kavels. Arcade heeft vertraging opgelopen met de uitwerking van haar plannen in het gebied. Tot slot: het voorlopig ontwerp van het openbare gebied in Kijkduin Binnen is vastgesteld en de voorbereiding voor de uitvoering start in 2019.
Transformatie kantoor Colijnplein
Het winkelcentrum Savornin Lohman start begin 2019 met uitbreiding en vernieuwing. Naast het winkelcentrum worden 3 bouwplannen gerealiseerd aan de Treublaan, Colijnplein en de Donker Curtiusstraat.

Medio 2018 is gestart met het maken van een ontwerp voor de buitenruimte. Het ontwerp voor de herontwikkeling van Colijnplein 12, Treublaan 2 en de KPN-locatie aan de Donker Curtiusstraat is in 2018 planologische ondersteund om de initiatieven te helpen bij het indienen van hun beginselaanvraag. Voor de Treublaan is in 2018 een beginselaanvraag ingediend. Begin 2019 zal Colijnplein een beginselaanvraag indienen. Voor de KPN-locatie zit men nog in de studiefase.

Bethelkerk
De Bethelkerk is begin dit jaar verkocht door de Protestantse Gemeente ’s Gravenhage (PGG) aan een ontwikkelaar, Gribnau Holding. Het plan voor de Bethelkerk is: verbouw met deels woningen en ruimtes voor maatschappelijk doeleinden, is samenspraak met omwonenden. De gerealiseerde kosten betreffen apparaatslasten.

Landhuis Ockenburgh
Het landhuis Ockenburgh is in februari overgedragen aan de stichting tot Behoud van de Historische Buitenplaats Ockenburgh (SHBO). Deze stichting is nu bezig met de voorbereiding van de Waboaanvraag voor de nadere invulling van het landhuis. Het project is afgesloten.

Parnassia Monsterseweg
Begin 2018 is het plan voor 288 woningen op het terrein van zorginstelling Parnassia voorgelegd aan omwonenden. Er kwamen bezwaren van de buurt en van natuurvereniging AVN. Hierdoor kon het plan en uitwerkingskader nog niet worden vastgesteld.

Het plan is aangepast aan de wensen van bewoners en verder aangescherpt qua stedenbouw, ecologie, ontsluiting en woningbouwprogramma. Er zijn nog gesprekken over het percentage sociale woningbouw en de woningbouw voor zorgdoelgroepen.

Narcislaan
In maart 2018 is gestart met de bouw van het appartementencomplex, in opdracht van woningstichting Arcade. De 22 sociale huurwoningen zijn in oktober aan Arcade opgeleverd.
Door een gerechtelijke uitspraak bleek het niet mogelijk om het complex al in 2017 te realiseren en eind 2017 op te leveren. De kosten van die vertraging heeft de gemeente in 2018 aan Arcade moeten vergoeden. Deze vergoeding is lager uitgevallen dan begroot.

Herontwikkeling sportlocatie Mozartlaan
Tot voor kort was het plan om de voormalige sportvelden aan de Mozartlaan te bebouwen om zo extra woningen toe te voegen. In een motie uit 2017 is het college verzocht om in overleg met de ontwikkelaar een alternatieve locatie te zoeken voor woningbouw in plaats van deze locatie. In 2018 is dit verder onderzocht en heeft het college besloten om op deze locatie definitief geen woningen te bouwen. Verder is in 2018, in samenspraak met buurtbewoners en andere belanghebbenden, een denkrichting ontwikkeld voor een alternatieve invulling van de locatie. Zo wordt gedacht aan een parkachtig gebied. Het voormalige gebouw kan een buurthuis voor maatschappelijke activiteiten voor en door bewoners worden.

Herontwikkeling sportlocatie Monsterseweg/Madesteinweg
De sportvelden aan de Monsterseweg zijn bestemd voor woningbouw en verkocht aan de Ontwikkelingscombinatie Wateringseveld (OCWV). In samenwerking met de OCWV en met projectontwikkelaar BPD is een plan gevormd voor 52 woningen die in een bosachtige omgeving komen te liggen. Het is gebaseerd op een bijzonder concept waarin geen sprake is van privé-tuinen maar van bosachtig terrein dat mandelig zal worden gedeeld. De NvU voor deze planontwikkeling is vastgesteld in november. Voorbereidingen zijn in gang gezet voor de grondexploitatie en verdere uitwerking van het plan voor een bestemmingsplan. De uitwerking van het plan wordt daarbij afgestemd op de herinrichting van het naastgelegen parkeerterrein bij de Madesteinweg.

Gebiedsvisie driehoek Loosduinen
Op 13 maart 2018 heeft het college de nota Ruimtelijke verkenning driehoek Loosduinen vastgesteld. Vervolgens is gestart met de verdere uitwerking van de nota naar een gebiedsvisie driehoek Loosduinen. Deze gebiedsvisie biedt concrete handvatten voor de verschillende deelgebieden. In de loop van het jaar is geconstateerd dat voor een aanzienlijk aantal projecten al een omgevingsvergunning is aangevraagd of afgegeven. Voor een aantal andere particuliere ontwikkelingen zijn vertragingen ontstaan in de planontwikkeling of ze wijken inhoudelijk sterk af van de ruimtelijke verkenning. Hierdoor zijn de werkzaamheden aan de gebiedsvisie stopgezet. De ambtelijke begeleiding van de verschillende projecten vindt nu plaats via de gebruikelijke route van de omgevingsvergunning.

Ontmoetingskerk
Een eerder plan van ontwikkelaar Lingotto voor een parkeerkerk met een hoogbouwtoren had weinig draagvlak bij omwonenden. Het aangepaste plan gaat over de bouw van 78 middeldure huurwoningen. Lingotto zal hiervoor begin 2019 een uitgebreide Wabo-procedure starten.

Segbroek

Mient Westhageschool-Vormidabel
Dit project is in 2017 al opgeleverd. Er is echter een reservering opgenomen om eventuele risico’s na oplevering af te dekken. Deze reservering is niet nodig gebleken. Het project is inmiddels afgesloten.

Acaciastraat
In april 2018 zijn de funderingswerkzaamheden voor alle woningen aan de Acaciastraat gestart. Inmiddels zijn de casco’s van 4 woningen klaar en is gestart met de afbouw.

Laan van Poot HALO
Het hoofdgebouw van de oude HALO aan de Laan van Poot maakt plaats voor een appartementencomplex van 25 tot 50 appartementen. Dit is een project in collectief particulier opdrachtgeverschap (CPO). Dit houdt in dat de groep gezamenlijk de nieuwbouw realiseert. 5 sporthallen blijven bestaan en houden een sport- en fitnessfunctie. De sportterreinen en sporthallen zijn opgeleverd aan OCW. Uitgave van de kavel voor het CPO-project heeft vertraging opgelopen door de plannen van het collectief en door bezwaren uit de buurt. Na veelvuldig overleg met omwonenden en de bouwgroep Hellasduin wordt nu gewerkt aan het ontwerp.

Transformatie HAGA ziekenhuis Sportlaan
In september 2018 is het traject gestart om samen met het HAGA-bestuur een ruimtelijk kader en stedenbouwkundige randvoorwaarden te maken voor herontwikkeling van het ziekenhuis. Daarna volgt een plan uitwerkingskader.

Regentesse Zuid
In maart 2018 is het gebouw Edison (kavel D) opgeleverd met 100 markthuurappartementen, 33 koopappartementen en 25 grondgebonden woningen. In mei is de inrichting van de omliggende straten afgerond. De huur voor de kerk aan de Noordwest Buitensingel (Kavel E) is opgezegd en de benodigde onderzoeken voor de sloop zijn in gang gezet. Het gaat om de flora en Fauna en een asbestinventarisatie.

Voor de locatie met de te slopen Staedion woningen (kavel F) aan de Van Boecopkade/Cort Heyligersstraat is een beginselplan aangevraagd en een besluit genomen om dit gebied aan te wijzen tot actiegebied.
Voor de kavel aan het Esperantoplein (kavel B) is een bouwvergunning verleend voor 37 koopwoningen.

Augustus 2018 was de feestelijke opening van het heringerichte park De Verademing. Er is sprake van een kleine onderbesteding ten opzichte van de begroting. Belangrijkste aanleidingen: er is nog niet begonnen met de aanleg van de recreatieve fietsroute langs het Verversingskanaal omdat het ontwerptraject langer duurt en de aankoop van een stuk Stedin-grond nog niet is getransporteerd.

Centrum

Bedrijventerrein Uitenhagestraat
Op het bedrijventerrein is op 2 locaties gestart met de bouw. Op de Uitenhagestraat hoek Steijnlaan is gestart met de bouw van de nieuwe huisvesting voor de groothandel Basis-E-markt met kantoorruimte. Op de voormalige Jongeneellocatie is gestart met de bouw van ‘De Hoge Regentesse, een woontoren met circa 130 woningen en 3.000 m² bedrijfsruimte. In 2018 zou de kavel aan de Loosduinseweg 99 uitgegeven worden. De ontwikkelaar heeft zich echter teruggetrokken en uitgifte van deze locatie is nu gepland voor 2020/2021. Het doortrekken van de Uitenhagenstraat naar de Loosduinseweg gaat niet door vanwege mogelijke planschade. Het gereserveerde budget voor het doortrekken is vervallen.

Viljoenstraat/Pieterburgstraat
De verwachting was dat in 2018 de eerste woningen aan de 1^e Pieterburgstraat/Viljoenplantsoen opgeleverd zouden worden. Dit is een project via kleinschalig opdrachtgeverschap. Door juridische procedures is de bouw echter gestagneerd. Na mediation is in november 2018 overeenstemming bereikt met de kavelkopers.

Multifunctioneel vrijetijdscentrum Transvaal
De ontwikkelaar van het multicultureel vrijetijdscentrum Transvaal en de gemeente hebben de meningsverschillen niet kunnen overbruggen. De juridische procedure over de grondreserveringsovereenkomst wordt daarom voortgezet in 2019.

Woon Zorg Centrum (WZC) Transvaal
Voor 2018 stond de afronding van het Beijersveld op het programma. De oplevering heeft in november plaatsgevonden. Resultaat: een opgeknapt sportveld en speelveld die voor de omliggende scholen en de buurt beschikbaar zijn.

Gebiedsontwikkeling Spuikwartier/Onderwijs Cultuur Complex
2018 stond voor het Spuikwartier in het teken van de realisatie van het Onderwijs Cultuur Complex. In juli 2018 is tussen de gemeente en Cadanz een package-deal gesloten met afspraken om het vertrouwen tussen partijen te versterken en de kwaliteit van het complex verder te verbeteren. Door deze ontwerpaanpassingen wordt de oplevering verschoven van juni 2020 naar begin 2021. Het Onderwijs Cultuur Complex wordt in gebruik genomen als het theaterseizoen 2021/2022 start (RIS 300066 en RIS 300068). De investering voor het Onderwijs Cultuur Complex wordt nader toegelicht in programma  Cultuur en bibliotheek. Meer informatie vindt u ook in de bijlage GRIP op Grote Projecten. Hiernaast ontvangt de raad periodiek een voortgangsrapportage.

De verslechtering van het plansaldo heeft grotendeels betrekking op de vertraging van de bouw van het OCC, en meerkosten als gevolg van het gelijktijdig kunnen bouwen om bouwrijpe grond aan Sonate te kunnen leveren.

Haagse Loper
Voor de inrichting van de openbare ruimte is in 2018 een programma van eisen opgesteld, inclusief een schetsplan. Doel is om de openbare ruimte rondom het Onderwijs Cultuur Complex met de ingebruikname van het complex gereed te hebben. De rest van de openbare ruimte zal gefaseerd worden opgeleverd.

Schakel Station HS
Het project “Stations entree Den Haag Hollands Spoor Laakhaven zijde” voorziet – de naam zegt het al – in de realisatie van een volwaardige stations entree aan de Laakzijde. Deze entree bestaat uit een nieuw stationsplein met een nieuwe reizigerstunnel. November 2018 is het eerste gedeelte van het project uitgevoerd en opgeleverd. Concreet is het terrein bouwrijp gemaakt, de nieuwe reizigerstunnel aangelegd en op zijn plaats geschoven. Het tweede gedeelte van het project gaat over het realiseren van commerciële ruimten met daarboven een fietsendek voor 2.500 fietsen en de afwerking van de nieuwe reizigerstunnel.
Het overnemen van het opdrachtgeverschap van dit project in januari 2017 door de gemeente van de NS (RIS296167), heeft tot gevolg gehad dat de aanbesteding van het werk in stukken moest worden gesplitst. Door de opsplitsing van de aanbesteding en de complexiteit van het project is er vertraging opgetreden.
Op de aanbesteding van dit werk zijn in 2017 geen geldige inschrijvingen ontvangen. Hierdoor is het project  vertraagd. Vervolgens is begin 2018 verder onderhandeld met 2 partijen. Het contract voor het tweede gedeelte van het werk is in augustus getekend en in september is gestart met de werkzaamheden.  De tweede fase wordt in de tweede helft van 2019 opgeleverd.

Schenkviaduct/-knoop
Voor de Nieuwe Haven-Pletterijstraat is een vergroeningsplan gerealiseerd.

Hobbemaplein
Tussen maart en september 2018 is de buitenruimte van het Hobbemaplein opgeknapt. De bestrating is vervangen, er is nieuw straatmeubilair aangebracht en er zijn diverse groenvakken aangelegd. Daarnaast is het winnende ontwerp van de prijsvraag voor het landmark uitgewerkt tot een voorlopig ontwerp. Het college heeft dit december 2018 vastgesteld.

Stationsplein, Grote Belastingkantoor
Voor de transformatie van het grote belastingkantoor is op 17 oktober 2017 een vergunning afgegeven. De onderhuurder heeft echter bezwaar ingediend. Na afwijzing van het bezwaar begin 2018 is op 19 juni 2018 beroep aangetekend. Dit beroep is dit najaar ingetrokken. Het hele proces heeft tot vertraging geleid. De ontwikkelaar is echter wel begonnen met de interne sloop van het gebouw. Op 1 november is gestart met de demontage van de buitengevel. Vanwege asbest dient dit zeer zorgvuldig te gebeuren. Op 1 maart 2019 wordt gestart met de transformatie van het hele pand.

Renovatie Binnenhof
En dan het Binnenhof: voor de tijdelijke locaties is: vergunning verleend (Bezuidenhoutseweg en Catshuis) en, vergunning ingediend (Lange Voorhout). Voor het Binnenhof is het voorlopig ontwerp vrijwel afgerond. Over deze plannen heeft de benodigde afstemming plaatsgevonden, ook met de omgeving. Er waren dit jaar veel evenementen. Het jaar is afgesloten met The Hague Highlights, een lichtprojectie op de Ridderzaal. Voor 2019 is een conceptprogramma  geformuleerd.

Plein 1813
De staat Israël heeft in 2016 een rijksmonument van de Rijksgebouwendienst (RVB) gekocht aan Plein 1813 voor de ambassade. Tijdens de inspraakperiode zijn diverse zienswijzen ingediend. De bezwaren van omwonenden betroffen voornamelijk de aantasting van het monumentale pand. Begin november 2018 heeft de ambassadeur van de staat Israël laten weten af te zien van het plan.

Van der Vennestraat (kleinschalig opdrachtgeverschap)
In 2018 is een kluscomplex uitgegeven met 6 jongerenkluswoningen aan de Van der Vennestraat.

Witte de Withstraat 119 (kleinschalig opdrachtgeverschap)
Aan de Witte de Withstraat zijn 11 kluswoningen uitgegeven. Een stichting die een reserveringsovereenkomst had voor 2 klusunits, is niet in staat gebleken een passende omgevingsvergunning aan te vragen. Alle kluswoningen zijn gereed gemeld door de inspecteur. Omdat deze 2 klusunits tot op heden niet kunnen worden uitgegeven, wordt het project nog niet afgesloten en volgt binnenkort nieuwe besluitvorming over deze laatste units.

Planontwikkeling CS Fietsenflat
Er is in 2018 een quickscan uitgevoerd naar de definitieve invulling van de locatie waar momenteel de tijdelijke Fietsenflat ligt. Beoogd was het opstellen van een Nota van Uitgangspunten in 2018. Uit de quickscan is echter gebleken dat er nader onderzoek en besluitvorming moet plaatsvinden over de tunnelreservering onder Den Haag CS en dat nadere ruimtelijke invullingen in de omgeving van Den Haag CS nodig zijn.

Noordwal (kleinschalig opdrachtgeverschap)
Zoals beoogd is het complex klusrijp opgeleverd. De reserveringsovereenkomsten zijn getekend en de eerste transporten bij de notaris zijn gepasseerd.

Lange Voorhout 102 (voormalige Amerikaanse ambassade)
Het gebouw aan de Lange Voorhout 102 is begin 2018 overgedragen aan de gemeente. In het coalitieakkoord is besloten om deze voormalige Amerikaanse ambassade te verkopen zodat een nieuwe eigenaar kan bijdragen aan het Museumkwartier. Meerdere marktpartijen hebben zich bij de gemeente gemeld en aangegeven een Eschermuseum op deze plek te kunnen realiseren. Er wordt onderzocht of het huisvesten van het Eschermuseum inderdaad door de markt kan worden opgepakt. Om deze reden worden vooruitlopend aan een openbare tenderprocedure, gesprekken met deze marktpartijen gevoerd (RIS301193).

Haagse Hout

Grotiusplaats
In 2018 zijn de ruimtelijke procedures voor de woontorens en ondergrondse parkeergarage aan de Grotiusplaats succesvol doorlopen. Het bestemmingsplan is door de gemeenteraad vastgesteld. Ook de omgevingsvergunning is verleend. Inmiddels zijn zowel het bestemmingsplan als de omgevingsvergunning onherroepelijk. De grond is half december geleverd aan de ontwikkelaar. Dit is op de Grotiusplaats gevierd met de onthulling van een bouwbord. Dit markeert meteen de start van de bouw van de parkeergarage en de woontorens.
Ook opgeleverd: het schetsontwerp voor de overkluizing en de openbare ruimte. Het voorlopig ontwerp volgt. De uitwerking is complexer dan verwacht omdat er rekening dient te worden gehouden met een mogelijke tunnel.

De grondexploitatie is per saldo verbeterd, voornamelijk als gevolg van hogere opbrengsten uit gronduitgifte van € 2.0 mln..

Den Haag Nieuw Centraal
De beoogde oplevering van de fietsenstalling bij het Centraal Station staat eind 2019 op de planning. De verwachte ingebruikname is medio 2020. De belangrijkste oorzaak van de vertraging is dat de aannemer de bouwmethode heeft moeten aanpassen. Hiervoor was het nodig om de fietsenstalling in 2 opeenvolgende bouwfasen te realiseren, waardoor de bouwtijd is toegenomen. De aannemer heeft de ruwbouw van fase 1 in 2018 volledig afgerond, de ruwbouw van fase 2 is grotendeels afgerond en de afbouw van fase 1 is in 2018 gestart. De fietsenstalling wordt financieel verantwoord en nader toegelicht in programma Mobiliteit. Meer informatie vindt u ook in de bijlage GRIP op Grote Projecten.

De bovenbouw start als de fietsenstalling gereed is. Het definitief ontwerp van de bovenbouw is klaar. Dit ontwerp sluit aan bij het ontwerp zoals ingediend bij de tender. De omgevingsvergunning voor de bovenbouw is door de gemeente verstrekt. Hierop is bezwaar ingediend, waardoor de vergunning nog niet onherroepelijk is. Meer informatie vindt u ook in de bijlage GRIP op Grote Projecten.

In 2018 is gestart met het voorontwerp voor de openbare ruimte van het Koningin Julianaplein. Hierover heeft overleg plaatsgevonden met de omgeving. Het ontwerp wordt integraal opgesteld met het ontwerp voor het kruispunt Bezuidenhoutseweg/Rijnstraat en is nauw afgestemd op het definitief ontwerp voor de Koekamp.

Isabellaland
Binnen het plangebied van Isabellaland/Biancaland is in 2018 de speel-/groenvoorziening aangebracht en opengesteld.

Ministerie SZW / Stationsgebouw Laan van Nieuw Oost-Indië
In het voormalige gebouw van het ministerie van SZW zijn vanaf februari 2018 statushouders en studenten gehuisvest. Een deel van het pand wordt daarnaast gebruikt als broedplaats voor startups. Over de herontwikkelingsplannen voor het gebouw is de gemeente nog in gesprek met de eigenaar van het pand. Zowel de vastgoedontwikkeling als de plannen voor de stadsentree (openbare ruimte) en fietsenstalling bij het station zijn opgenomen in de gebiedsagenda ICT Security Campus Station Laan van Nieuw Oost-Indië.

Boekweitkamp
Het voormalige terrein van Nederlandse Spoorwegen aan de Boekweitkamp is dit jaar bouwrijp gemaakt. Begin november ging de eerste paal van het project “De Tuinen van Wils” de grond in. Hier komen 75 grondgebonden woningen. De brandweerkazerne aan de Boekweitkamp is gesloopt zodat er woningen kunnen komen. Het wijzigingsplan hiervoor is in procedure gebracht. Haagwonen heeft een beginselplan ingediend voor de eerste fase van 36 sociale woningen op deze locatie.

Escamp

Uithofslaan
Voor Villapark Uithofslaan wordt een gedifferentieerde uitgiftestrategie gevolgd en wordt de grond deels aan ontwikkelaars en deels aan particulieren verkocht. In 2018 zijn de laatste 78 projectmatig ontwikkelde woningen aan de kopers opgeleverd. Verder zijn 6 (particuliere) woningen klaar en zijn circa 10 woningen in aanbouw genomen. Vanaf december is gestart met de levering van de laatste tranche bouwkavels aan de particuliere kopers.

In de openbare ruimte wordt een complete reconstructie van de huidige Uithofslaan uitgevoerd. De eerste fase is in 2018 voltooid, de tweede fase is vertraagd en volgt begin 2019. Verder zijn een fietsbrug naar park De Uithof en een speelplek de Abdis aangelegd.

Onderdeel van de grondexploitatie is een samenwerkingsovereenkomst met een grondeigenaar die de woningen op die grond zelf realiseert. De tenuitvoerlegging van de overeenkomst stagneert. In 2018 is door de gemeente een finale poging gedaan om de meningsverschillen op te lossen. Omdat de grondeigenaar die poging niet heeft gehonoreerd, wordt een juridische procedure gestart om ervoor te zorgen dat de afspraken worden nagekomen. Zo hopen we vertraging bij de afronding van de inrichting van een deel van de openbare ruimte zoveel mogelijk te beperken.

De Stede
Er is een parkeerbalans opgesteld voor het planvoorstel voor de herinrichting van het plein en het nieuwbouwplan. Het gaat om 90 middeldure huurappartementen in 6 lagen. Hiermee wordt voldaan aan het Haagse parkeerbeleid. In 2019 wordt een communicatietraject voor de verschillende planonderdelen doorlopen en wordt het plan verder uitgewerkt.

Onderzoek Erasmuszone
In 2018 hebben de marktpartijen in het Erasmus Veld hun plannen voor de 4 deelgebieden verder uitgewerkt. Deze ontwikkelingen gebeuren op eigen grond en voor eigen rekening en risico van de ontwikkelaars. Om deze initiatieven mogelijk te maken, zouden in 2018 voor de locaties Haags Buiten (ABB ontwikkeling B.V.), Lof (TopVorm Ontwikkeling B.V.) en Proeftuin Erasmusveld (BPD) bestemmingsplanprocedures worden gestart. Deze procedures zijn in 2018 allemaal in gang gezet. Naast de woningbouwontwikkelingen is er in 2018 ook gewerkt aan het ontwerp van een ecologische zone: het eco-lint. Dit lint ligt gedeeltelijk op gemeentelijke grond en gedeeltelijk op de grond van de marktpartijen. Het deel dat op gemeentelijke grond ligt, wordt aangelegd door de gemeente.
De middelen voor dit project zijn voor particuliere projectbegeleiding door het gemeentelijke projectteam, het opstellen van de bestemmingsplannen voor de deelgebieden en het begeleiden van het eco-lint ontwerp.

Leyweg Eurocinema
Het nieuwe gebouw Lumiere met 65 sociale huurwoningen is opgeleverd.

Erasmusveld Esdolocatie
Eind 2018 zou het woonrijp maken van de openbare ruimte van deze locatie afgerond worden. Door een vertraging in de verkoop van de kavels is dit wel gestart maar nog niet afgerond.

Sophia Revalidatie  
Na de nieuwbouw van Sophia Revalidatie en Melis is de omringende buitenruimte aangepast. Met het doortrekken van het water, het verbeteren van het groen en de wandelpaden over het terrein waren hekken voor de nieuwbouw overbodig. Nu is het terrein meer deel van de wijk geworden en is de ecologische waarde van het groene assenkruis versterkt.

Gebiedsontwikkeling Leyweg-Escamplaan (HAGA)
Begin 2018 is de eerste fase van deze gebiedsontwikkeling opgeleverd. Het gaat om 41 eengezinswoningen. De bouw van de volgende fase gaat door: circa 180 sociale huurappartementen, circa 300 vrije sector huurappartementen, winkelruimte en een ondergrondse parkeergarage voor bezoekers van het ziekenhuis. De oplevering van deze fase is begin 2020 gepland. In 2018 is het voorontwerp van de herinrichting van het Florence Nightingalepark uitgewerkt. De aanleg daarvan kan na besluitvorming plaatsvinden in 2019. Meer informatie vindt u ook in de bijlage GRIP op Grote Projecten.

WOM Den Haag Zuidwest
De Wijkontwikkelingsmaatschappij Den Haag Zuidwest realiseert aan de Meppelweg 111 woningen verdeeld over 3 blokken. In het vierde kwartaal van 2018 zijn de eerste woningen opgeleverd. Aan de Meppelweg is de bouw van 151 woningen via een tender op de markt gezet. In het vierde kwartaal van 2018 is de omgevingsvergunning verleend. Dit is een publiek-private samenwerking (zie verder verbonden partijen en programma Stadsdelen, integratie en dienstverlening).

Almeloplein
In aansluiting op de nieuwe supermarkt zijn extra parkeerplaatsen aangelegd aan het Almeloplein en is de buitenruimte opnieuw ingericht.

Eindstede en Hoogeveenlaan
Het project Eindstede 2 omvat 17 grondgebonden woningen in de koopsector. Het project Hoogeveenlaan bevat 11 grondgebonden woningen in de koopsector. Alle woningen zijn opgeleverd en daarna is de direct aangrenzende openbare ruimte herstraat. Het project is eind 2018 afgesloten.

Loevesteinlaan. Florence
Op 11 december heeft het college van B en W ingestemd met de herontwikkeling van de Florence-locatie Loevesteinlaan. Bij de herontwikkeling is sprake van nieuwbouw van 120 zorgwoningen met gemeenschappelijke ruimten, begeleiding, behandeling en ondersteunende diensten. Er komen ook  minimaal 50 betaalbare woningen.

Cannenburglaan
In 2018 zijn de 12 KO-kavels aan de Cannenburglaan verkocht en getransporteerd. Het bouwterrein is bouwrijp gemaakt en overgedragen aan de aannemer. Januari 2019 start de aannemer met de uitvoering.

Westhovenplein
Het project Westhovenplein omvat 119 zorgappartementen met bijbehorende zorgvoorzieningen en 64 sociale huurwoningen. Stebru is gestart met de bouw en deze is nu in volle gang. Oplevering: 2020.

Goudsmidsgaarde 1
De grondreserveringsovereenkomst is in september 2018 getekend. De kavel is op 1 oktober 2018 bouwrijp opgeleverd. Ondertekening van de gronduitgifte-overeenkomst gebeurt in 2019.

Valkenboskerk
Nadat het college van B en W in mei 2017 had ingestemd met het Planuitwerkingskader en het nieuwbouwplan rond de Valkenboskerk, heeft de raad in februari 2018 besloten tot behoud van de Valkenboskerk. Momenteel ontwikkelt Bebouw Midreth een verbouwplan voor de Valkenboskerk.

Moerwijk Oost Gebiedsaanpak
Begin 2018 was er een bewonersbijeenkomst waar bewoners zijn geïnformeerd over de gebiedsverkenning Moerwijk Oost die eind 2017 door het college is vastgesteld. In 2018 zijn de kansen voor collectieve warmtevoorziening in Moerwijk Oost onderzocht. Er vindt afstemming plaats met de Wijk Ontwikkeling Maatschappij Den Haag Zuidwest en Vestia over de projecten in Moerwijk Oost. Bewoners zijn via 2 nieuwsbrieven geïnformeerd over de voortgang. Als uitwerking van de gebiedsverkenning heeft bureau Must gekeken naar verbeteringen van de openbare ruimte in Moerwijk Oost. De kosten betreffen plankosten in het kader van de coördinatie en programmalasten voor communicatie en onderzoek.

Laan van Wateringseveld/Oosteinde
In mei 2018 heeft de gemeente de grond uitgegeven aan de ontwikkelaar. Deze realiseert hier 20 sociale huurappartementen voor woningstichting Arcade. De bouw is medio 2018 gestart. Oplevering van het appartementengebouw: najaar 2019.

Assumburgweg
In 2018 is de grondexploitatie bij het projectdocument locatie Assumburgweg Brandweerkazerne door de raad vastgesteld. Er is een hoofdlijnenovereenkomst gesloten met Stebru en Vestia. Ook was er in 2018 een informatiebijeenkomst met ondernemers van De Kazerne om hen te faciliteren bij hun zoektocht naar alternatieve huisvesting.

Laak

Laakhaven-West eerste fase
In 2018 lag de nadruk op de inrichting van de openbare ruimte, het conserveren van de havenkranen en de voorbereidingen van de bouwontwikkeling Waldorp Four en Kop van Laak. Arcade heeft op 3 oktober 2018 het appartementencomplex Caland Two officieel in gebruik genomen.

Het project Kop van Laak bestaat uit 77 appartementen en horeca. In december 2018 is de omgevingsvergunning voor het project verleend en de aanvraag voor de vergunning in het kader van de Spoorwegwet (bij ProRail) ingediend.

Het project Waldorp Four is in de loop van 2018 gewijzigd door sterk stijgende bouwkosten voor de traditionele bouwsystemen. Gekozen is nu voor een bouwsystematiek in de vorm van prefab modulair bouwen. Voor het voormalige plan beschikt de ontwikkelaar al over een onherroepelijke omgevingsvergunning. In 2018 ging de aandacht daarom specifiek uit naar het duiden en uitwerken van de consequenties van het nieuwe plan. Eind 2018 heeft de ontwikkelaar de voorkeur uitgesproken voor het indienen van een aanvraag voor een beginseluitspraak in 2019.
De begroting en realisatie laten een verschil zien dat verklaard kan worden door het verschuiven van de uitvoering van de werkzaamheden in de openbare ruimte, onder andere in de 1^e Van der Kunstraat.

Laakhaven- West Calandkade
Onder de naam Caland Dock (voorheen: Waldo Mountains) realiseert NU Projectontwikkeling een complex van 550 woningen, commerciële ruimten en 3 parkeergarages aan de Calandkade in Laakhaven-West. De geplande oplevering is medio 2020. In januari 2018 is de omgevingsvergunning verleend, in mei van dat jaar is de bouw gestart. Op 3 oktober 2018 is de nieuwe naam van het complex onthuld.
Het begrote bedrag betreft een betaling van NU Projectontwikkeling aan de gemeente Den Haag in het kader van de gesloten anterieure overeenkomst die eind 2018 geïnd is.
Meer informatie over Laakhaven-West vindt u ook in de bijlage GRIP op Grote Projecten.

Laakhaven Petroleumhaven
De grondwerkzaamheden en het herstel van de kademuur zijn de eerste zichtbare activiteiten in de Petroleumhaven. Aan de westzijde van de Petroleumhaven zijn de kavels in reservering uitgegeven voor de ontwikkeling (in kleinschalig opdrachtgeverschap) van woonwerkwoningen en bedrijfsruimten met appartementen. Met Vink Bouw is voor de ontwikkeling van de Hoge Vrijheid eind 2018 een grondreserveringsovereenkomst getekend. Meer informatie vindt u ook in de bijlage GRIP op Grote Projecten.

De grondexploitatie is per saldo verbeterd, voornamelijk als gevolg van hogere opbrengsten uit gronduitgifte van € 0,9 mln..

Aan de kant van de Neherkade (Petroleumhaven-Oost) is de planontwikkeling in voorbereiding en staan de elementen voor de openbare ruimte in een schetsontwerp. Voor de 12 waterkavels in de Petroleumhaven in een bestemmingsplan in voorbereiding. Nog niet alle bedragen zijn gefactureerd. Dit `gebeurt in 2019.

Laakhaven Hollands Spoor
Begin 2018 zijn de opstallen van het Rode Kruis overgenomen waarvoor binnen de regelgeving van het (aflopende) erfpachtrecht een vergoeding is overeengekomen. Het Rode Kruis is met haar kantoor binnen Den Haag verhuisd naar de Anna van Saksenlaan in de directe omgeving van het station Laan van Nieuw Oost- Indië.

Het project Vijverhof: fase 1 (481 studenteneenheden) is in aanbouw, voor fase 2 en 3 (155 woningen) zijn de omgevingsvergunningen ingediend.

Aan Megastores is de grond aan Van der Kunstraat uitgegeven voor een parkeerterrein voor het gedeelte van de Megastores waar het buurtwinkelcentrum zich ontwikkelt. Voor de nieuwe entree van Megastores met woontoren (circa 200 woningen) is het bouwplan in 2018 verder uitgewerkt. Begin 2019 wordt de omgevingsvergunning ingediend.

Het ontwerpproces voor de inrichting van de openbare ruimte is eind 2018 gestart.
De kosten vallen circa € 0,5 mln. lager uit door lagere bouwgrondproductie kosten en inrichtingskosten (latere start ontwerpproces).

Haagvlietpoort
In samenhang met de aangrenzende projecten in de Spoorzone Hollands Spoor en de gebiedsagenda HS Laakhavens zijn de plannen voor Haagvlietpoort uitgewerkt. Voor de spoorzone Hollands Spoor is een communicatietraject doorlopen.

Slachthuislaan/Neherkade
Voor deze locatie is een plan uitwerkingskader opgesteld op verzoek van de initiatiefnemer. Het plan behelst een woontoren van circa 70 meter hoog. Besluitvorming over het plan vindt plaats in het eerste kwartaal van 2019.

Neherkade/Gemaalstraat
Op de locatie van de voormalige Keuringsdienst van Waren aan de Neherkade verrijzen 268 woningen en 60 parkeerplaatsen. Op basis van een algemene verklaring van geen bedenkingen is de omgevingsvergunning op 27 juni 2018 verstrekt en vervolgens op 14 augustus onherroepelijk verklaard. De sloop van het oude gebouw is afgerond. Nu worden voorbereidingen voor de bouwwerkzaamheden getroffen.

De gronduitgifte vond later plaats dan voorzien (eind oktober 2018) omdat voorafgaand aan de uitgifte instemming nodig was van het college van B en W. Het gaat om het voorstel herziening grondexploitaties waarvan het project Neherkade-Gemaalstraat deel uitmaakte.

Beetstraat FRAM
De openbare ruimte is heringericht. Van de 10 woningen zijn er 8 opgeleverd. De overige 2 woningen zijn in aanbouw. Deze vallen buiten de grondexploitatie. Het project is afgesloten.

Noordpolderkade (Kleinschalig Opdrachtgeverschap)
De laatste woning van de 16 kluswoningen is geleverd. Het project wordt afgesloten.

Schlegelstraat (kleinschalig opdrachtgeverschap)
Het pand aan de Schlegelstraat is een voormalig buurtcentrum dat is getransformeerd tot 3 kluspanden voor particulieren. De verkoopprocedure voor de woningen loopt. Daarnaast is voor de kopers een subsidieregeling opgesteld. Daarmee kunnen zij maximaal € 25.000,- per woning ontvangen voor het duurzaam maken van de woning.

Capadosestraat (kleinschalig opdrachtgeverschap)
Het voormalige schoolgebouw wordt verbouwd tot 20 kluswoningen. Op 19 april 2018 heeft de raad unaniem ingestemd met het raadsvoorstel Kluscomplex exploitatie Capadosestraat 9-11 (RIS 299117). Daarmee is het project operationeel geworden.  
Vervolgens zijn de vergunningen aangevraagd, is het bestek gemaakt en zijn de aanbestedingen voorbereid. In september is de leegsloop en de asbestsanering gestart. Deze werkzaamheden waren eind december 2018 klaar. De aanbestedingen hebben in de zomer plaatsgevonden. Vanwege de druk op de markt hebben de inschrijvers meer tijd nodig gehad voor de inschrijving dan was voorzien. Hierdoor is de start van de leegsloop en de asbestsanering vertraagd tot na de zomer, waardoor het klusrijp maken pas begin januari 2019 kan starten.

Visie herontwikkeling kavels Waldorpstraat
In samenhang met de aangrenzende projecten in de spoorzone Hollands Spoor is een visie uitgewerkt voor de (her)ontwikkeling naar een hoog stedelijk programma van de kavels aan weerszijden van de nieuwe stations entree Den Haag HS – Laakhavenzijde. Deze visie is opgenomen in de gebiedsagenda college Campus HS. Voor de spoorzone Hollands Spoor is een communicatietraject doorlopen.

Binckhorst

Binckhorst Noord-West
In 2018 is gestart met de voorbereidingen voor het maken van een gebiedsvisie voor Binckhorst Noordwest. Met de vele betrokken partijen in het gebied zijn meerdere sessies gehouden om ambities en wensen met elkaar te delen. Ook zijn de financiële scenario’s doorgerekend.

Particuliere Initiatieven Binckhorst
In 2018 is van het resterende budget Particuliere Initiatieven Binckhorst een aantal particuliere initiatieven in de Binckhorst ondersteund, zoals de ronde tafels en de maandelijkse netwerkbijeenkomsten die zijn georganiseerd door I’M BINCK en het Bier & Braad Festival. Deze initiatieven hebben positief bijgedragen aan het op de kaart zetten van de Binckhorst en het bevorderen van de participatie in het gebied.

Pilot omgevingsplan
In 2018 zijn alle zienswijzen beantwoord, waarbij met het merendeel van de indieners overleg heeft plaatsgevonden. Vervolgens zijn naar aanleiding van de zienswijzen enkele onderdelen van het plan aangepast. Het raadsvoorstel is in maart aan de raad ter vaststelling aangeboden. Er zijn werkbesprekingen geweest voordat het plan met een gewijzigd raadsvoorstel is vastgesteld in de raad van 29 november. In 2 ronden zijn technische vragen beantwoord. Dit heeft geleid tot een overschrijding op de bestede uren. De programmalasten voor onderzoek en advies zijn binnen de begroting gebleven.

Gebiedscoördinatie Binckhorst
Naast de afstemming van de verschillende deelprojecten binnen de Binckhorst, is ook de gebiedsaanpak afgerond en zijn de acties uit de gebiedsaanpak, vooruitlopend op het raadsbesluit van 29 november 2018, tot uitvoering gekomen. Zo is een start gemaakt met een voorzieningenkaart, een openbaar ruimteplan en ontwerpregels. Ruimtelijk-fysieke randvoorwaarden, zoals de ondergrondse infrastructuur en de visie voor het Waterfrontpark, zijn in de gebiedscoördinatie inbegrepen.

Junoblok (kleinschalig opdrachtgeverschap)
In 2018 is het grootste gedeelte van de kluswoningen in het Junoblok opgeleverd. Ook is Rebelz begonnen met de verbouwing van de horecagelegenheid in de plint. Daarnaast stond de herinrichting van het openbaar gebied op de planning. Hiervoor is in samenspraak met de bewoners een definitief ontwerp opgesteld. De uiteindelijke werkzaamheden en kosten vielen onder andere vanwege de onverwachte grotere bodemverontreiniging en het vervangen van de kades hoger uit dan het oorspronkelijke bedrag dat voor de herinrichting was gereserveerd. Hierdoor is de definitieve herinrichting nog niet aangelegd.
 In plaats daarvan is het openbaar gebied nu tijdelijk ingericht.

Trekvlietzone (eerste fase)
Eind 2018 is de eerste tender geslaagd. Er ligt nu een ontwerp voor een toren van 100 meter aan de Binckhorstlaan. De tweede tender gaat over een toren van maximaal 50 meter aan de Callistoweg. Deze tender zit in de afrondende fase. De garage met minimaal 450 parkeerplaatsen met daktuin van kavel 1B is aanbesteed. Alle voorbereidingen zijn getroffen om het KO-blok op de markt te brengen als het omgevingsplan in werking treedt. Saneringen zijn uitgevoerd om op tijd de grond bouwrijp op te kunnen leveren. Circa € 0,4 mln. is niet gerealiseerd. Dit wordt vooral veroorzaakt door vertraging in de bouwgrondproductie. Tenders zijn verschoven door de koppeling met het omgevingsplan.

Van Klingeren kavel Binckhorsthaven
De herinrichting van de Melkwegstraat (fase 1 en 2) is in december 2018 nagenoeg voltooid. Voorjaar 2019 wordt alleen nog een laag asfalt aangebracht. Dan kunnen ook de daadwerkelijke kosten worden afgerekend. Daarnaast is het ontwerp voor “Frank is een Binck” uitgewerkt tot een definitief ontwerp.

Ontwikkelperspectief Maanhaven
In 2018 is een intentieovereenkomst gesloten. Eind 2018 moest duidelijk zijn of de partijen betrokken bij de ontwikkeling van de Maanweg met elkaar een gebiedspaspoort willen opstellen, op basis van een stedenbouwkundige visie van Posad van 1 juli 2018. In december 2018 zijn de partijen overeengekomen om op basis van deze visie met elkaar verder te gaan tot medio februari 2019. , Dan treedt het omgevingsplan formeel in werking.

Binckeiland (SDU-locatie)
In fase 1 ‘De Binck’ is het oude SDU- kantoor herontwikkeld tot woningen. Oplevering: eerste kwartaal van 2019. Voor fase 2 Binck Plaats en fase 3 Binck Kade is een aanvraag voor een omgevingsvergunning gedaan voor 46 herenhuizen en 2 appartementencomplexen met circa 115 appartementen. De vergunning voor de appartementen is verleend, voor de herenhuizen is de aanvraag nog in behandeling. De bouw hiervan start naar verwachting halverwege 2019.
Daarnaast is in 2018 gestart met het ontwerp voor de openbare ruimte van Binck Eiland en voor de ecologische zone langs de Broeksloot. Het voorlopig ontwerp is goedgekeurd en wordt nu verder uitgewerkt tot een definitief ontwerp.

Binckhaven
Op het Maanplein zijn 266 woningen in gebruik genomen. De Melkwegstraat is opnieuw ingericht en er hebben enige afrondende werkzaamheden aan de Saturnuskade plaatsgevonden.
In 2018 is bovendien gewerkt aan de versterking van de Binckhaven als startup hub. Apollo 14 is in gebruik genomen en er is een besluit genomen over de ontwikkeling van De Titaan.

Verlengde Zuiderkroonstraat
De start van aanleg van de weg stond gepland voor eind 2018. Dit blijkt niet haalbaar door een vertraging in het vergunningenproces. De start van de aanleg is verplaatst naar januari 2019.

Politie-eenheid Binckhorst
Begin 2018 is er een voorovereenkomst met de politie gesloten om de mogelijkheden van het kavel aan de Pegasusstraat/Wegstraat in de Binckhorst te onderzoeken. Naar verwachting wordt begin 2019 de nota van uitgangspunten door het college vastgesteld. De kosten bestaan voor het grootste deel uit apparaatslasten, ook zijn kosten gemaakt voor het uitvoeren van een bodemonderzoek.

Junopark
Samen met private partijen is gewerkt aan een gebiedspaspoort voor het gebied. Dit heeft geresulteerd in een eerste conceptversie van het gebiedspaspoort met bijhorende concept-gebiedsexploitatie.

Leidschenveen-Ypenburg

A-12 zone deelplan 19
De bouw van de laatste 5 woningen heeft in 2018 stilgelegen vanwege problemen met de aannemer. Hierdoor heeft de bouw vertraging opgelopen en kon de openbare ruimte nog niet ingericht worden. (RIS 267843).

A-12 zone deelplan 20
In deelplan 20 zijn de eerste kavels in kleinschalig opdrachtgeverschap in 2018 uitgegeven. De bouw is gestart. Voor de Hofbadtoren is in 2018 een grondreserveringsovereenkomst getekend.

A-12 zone deelplan 26
In 2018 stond de start van de bouw van de multiplex-bioscoop bij station Ypenburg gepland. In verband met een bescheiden wijziging aan het ontwerp als gevolg van ervaringen van Euroscoop elders is er een wijzigingsprocedure doorlopen. Daarnaast hebben onverwachte discussiepunten rondom de erfgrens met naastgelegen kantoren ertoe geleid dat de bouw van de bioscoop nog niet is gestart. Wel zijn in 2018 de werkzaamheden voor het bouwrijp maken van de locatie afgerond.
Meer informatie over de A-12 zone vindt u ook in de bijlage GRIP op Grote Projecten.

Voor de A-12 zone is de grondexploitatie bijgesteld voor de realisatie van geluidsmaatregelen waardoor hogere kosten worden geraamd van € 1,1 mln.

Forepark
Er is in 2018 nog geen uitspraak gekomen in het kader van de Raad van State-procedures voor het programmaonderdeel detailhandel (Decathlon) van het plan 100% Energie! voor de RWS kavel in het Forepark. De uitspraak laat langer op zich wachten waardoor een deel van de plankosten en de in 2018 begrootte kosten voor het bouwrijp maken voor de RWS-kavel zijn doorgeschoven naar 2019.

Er is in 2018 gestart met een verkenning van de ontwikkelingsmogelijkheden van de 5 uit te geven kavels rondom het Car-Jeans Stadion. Daarin staat ook het plan van Hommerson voor de realisatie van een speelautomatenhal en 2 horecabedrijven.

Deelplan 26 Oost NS Station Ypenburg
In 2018 is een kaderdocument opgesteld met een analyse van de ontwikkelingsmogelijkheden voor Deelplan 26 Oost met bijbehorende kaderstelling voor mogelijke ontwikkeling en ontwikkelstrategie. In 2019 volgt verdere besluitvorming.

Nieuw Vredenoord
In maart 2018 heeft het college de kaders voor de ontwikkeling van een nieuwe buitenplaats Nieuw Vredenoord  vastgesteld in een plan uitwerkingskader. Nieuw Vredenoord ligt ten zuidwesten van het huidige buiten Oud Vredenoord. Dit initiatief wordt in samenhang ontwikkeld met de aanleg van een tweede watertoevoer tussen de Vliet en het Molenvlietpark. Het is onderdeel van de Rotterdamsebaan en de met Delfland gemaakte afspraken over de aanleg van een calamiteitenberging en watercompensatie. Er wordt een herziening van het bestemmingsplan voorbereid.

De Kust Gezond
Na diverse voorbereidende werkzaamheden is in november gestart met de aanleg van de keerconstructie voor de nieuwe Noordboulevard.

Het schetsontwerp van de ongelijkvloerse kruising Zwolsestraat/Gevers Deynootweg is, in overleg met belanghebbenden, verder uitgewerkt naar een concept-voorlopig ontwerp. Verder is het voorlopig ontwerp voor de Middenboulevard geoptimaliseerd, in samenspraak met betrokken partijen in het gebied, zoals de strandtenthouders. Hiermee is in het ontwerp de verbinding tussen de boulevard en het strand verder verbeterd. Ook door de eigenaren van de Palace Promenade en de Pier wordt, samen met de gemeente, nagedacht over de toekomst van hun vastgoed in relatie tot de boulevard. Om bij de initiatieven van de eigenaren goed aan te kunnen sluiten en werk- met- werk te maken, is gekeken naar een gefaseerde uitvoering van de Middenboulevard. Het deel tussen de Palacestraat en de Morales boulevard wordt in deze fasering als eerste aangepakt. Daarna volgt het deel tussen de Palacestraat en de Noordboulevard.

Wonen en bouwen
De druk op de woningmarkt wordt steeds groter. De Haagse bevolking groeit naar verwachting met 4.000 tot 5.000 inwoners per jaar. De huurprijzen zijn de laatste jaren flink gestegen. Tussen 2012 en 2015 is het aandeel goedkope huurwoningen van particuliere verhuurders ten opzichte van het totaal aan particuliere huurwoningen gedaald van 70 naar 56%. Deze daling zet naar verwachting door. De mutatiegraad van corporatiewoningen is in 5 jaar tijd gedaald van 9 naar 6%, met hogere wachttijden tot gevolg. Ook daalt het aantal verkochte koopwoningen. In 2017 wisselden in Den Haag 8% minder woningen van eigenaar dan in 2016. Om deze druk zowel op de korte termijn als de middellange termijn te verlichten, neemt de gemeente extra maatregelen. Hiertoe is in 2018 na de start van het nieuwe college een concept Woonagenda geschreven. Deze wordt in het eerste kwartaal van 2019 ter vaststelling aangeboden aan de gemeenteraad. (RIS 301880).

Betaalbaar wonen

30%  sociale woningbouw
In 2018 zijn 195 sociale woningen in aanbouw genomen.  Medio 2018 werd er vanuit gegaan dat er in 2018 nog enkele projecten met sociale woningen bij zouden komen. Als gevolg van knelpunten in de planontwikkeling zijn projecten vertraagd of bleek de realisatie van sociale woningen niet haalbaar bijvoorbeeld bij het Spuikwartier/Sonate. Vertraagd is onder andere het project Waldorp Four aan de Waldorpstraat, waarin naast markthuurwoningen ook circa 410 sociale woningen zouden worden gerealiseerd.

Woningcorporaties
In de eerste helft van 2018 is de gemeente samen met de Haagse huurdersorganisaties en de in Den Haag actieve woningcorporaties gestart met een nieuwe raamovereenkomst. Deze vervangt de afgelopen prestatieafspraken. Dit proces is door de gemeente in de wacht gezet tot de nieuwe Woonagenda door het college is vastgesteld. Er zijn wel procesafspraken gemaakt om in de eerste helft van 2019 tot een raamovereenkomst te komen. De nieuwe Woonagenda (RIS 301880) en de nieuwe kadernota Duurzaamheid (RIS 301829) vormen de gemeentelijke inzet voor de nieuwe raamovereenkomst.

De woningcorporaties hebben in de zomer een bod uitgebracht voor de prestatieafspraken 2019. Naar aanleiding hiervan zijn in december met de corporaties  prestatieafspraken gesloten.

Naast prestatieafspraken zijn ook andere afspraken met corporaties gemaakt, bijvoorbeeld over wonen en zorg (zie huisvesting bijzondere doelgroepen) en het opnieuw oppakken van de herstructurering van Zuidwest. Dit laatste is onder andere gedaan in de vorm van een haalbaarheidsstudie, samen met Staedion (RIS 300671).

Bouw van markthuurwoningen en koopwoningen
Na het dieptepunt op de woningmarkt in 2013 is de bouwproductie flink toegenomen. In 2016 en 2017 kwam de woningbouwproductie uit op respectievelijk 3.109 en 2.907 opgeleverde woningen. In 2018 zijn 2.979 woningen toegevoegd aan de Haagse woningvoorraad, waarvan 1.647 woningen door nieuwbouw en 1.332 woningen door verbouw (inclusief splitsing). Enkele grotere projecten waar woningen gereed zijn gemeld: de tuinen van Morgenstond (Haveltestraat), Energiekwartier/kavel D, Maanplein, Laakhaven-West/Calandstraat,  Norfolkterrein, Badhuisweg, Leidschenveen/Lanen, Vroondaal, Wateringse binnentuinen, Leyweg/Escamplaan en Vermeerkwartier. In 2018 werden ook 161 woningen onttrokken aan de woningvoorraad. Hiermee komt het woningvoorraadsaldo voor 2018 uit op 2.818 woningen.

In 2018 zijn verder 4.100 woningen in aanbouw genomen. Dit is net iets meer dan in 2017 (4.023 woningen): 81 sociale woningen, door corporaties, 114 sociale woningen door belegger, 2.550 markthuurwoningen en 1.110 koopwoningen. Van 245 woningen is de differentiatie nog niet bekend. Omvangrijke projecten die in aanbouw zijn genomen zijn: Loevesteinlaan, Mgr. Nolenslaan, Grotiusplaats, Laakhaven/Calandkade, Scheveningsweg, Verhulstplein, Loosduinsweg/Monsterseweg.

Woonruimteverdeling
2018 was het eerste jaar dat aanvragen voor een voorrangsverklaring door de Hagenaar zelf rechtstreeks digitaal zijn ingediend. Ook konden aanvragers hun dossier digitaal beheren. In 2018 zijn 200 meer aanvragen ingediend dan in 2017, totaal 2.263 aanvragen. Hieronder vielen 278 stadsvernieuwingsaanvragen. In totaal zijn er 1.122 urgentieaanvragen toegekend in 2018, in 2017 waren dit er 1.453.

De Haagse woonruimteverdeling is geëvalueerd. Hieruit blijkt dat reguliere woningzoekenden in steeds grotere mate worden verdrongen door voorrangskandidaten. Ook komen starters (tussen de 27 en 45 jaar oud) en grote huishoudens van 4 of meer personen in de knel bij hun zoektocht naar een sociale huurwoning. Oplossingsgerichte maatregelen zijn meegenomen in de Woonagenda en de nieuwe Huisvestingsverordening. Voorbeelden van maatregelen zijn het verloten van sociale woningen onder Haagse starters en het afschaffen van de woonduur voor doorstromers van buiten de regio.

Huisvesting bijzondere doelgroepen
Huisvesting zorgdoelgroepen
Met de 3 grote Haagse corporaties is afgesproken dat zij 180 extra woningen aan zorgdoelgroepen toewijzen in 2017 en2018. Dit komt bovenop de al bestaande convenantafspraken tussen zorginstellingen en corporaties. Deze afspraken zijn gerealiseerd met 2 uitzonderingen: in 2018 konden er 15 woningen minder beschikbaar worden gesteld ten behoeve van de uitstroom van cliënten dan voorzien. Deze worden in 2019 alsnog gerealiseerd. Daarnaast werkt Haag Wonen aan de transformatie van een pand waar 31 cliënten uit de maatschappelijke opvang gehuisvest kunnen worden. Dit plan wordt in 2019 uitgewerkt. 

Nieuw in 2018: de gemeentelijke Taskforce Huisvesting Zorgdoelgroepen. Er zijn afspraken gemaakt met corporaties over 100 extra convenantwoningen per jaar  vanaf 2019 voor zorgdoelgroepen met corporaties. Hiermee komt het totaal op 300 convenantwoningen per jaar.

Aanjagen vernieuwing zorgvastgoed
In toenemende mate worden de bejaarden- en verzorgingshuizen oude stijl omgebouwd tot complexen met zelfstandige appartementen, soms gecombineerd met een afdeling voor verpleegzorg. Vaak zitten daar dan zorgvoorzieningen in de plint bij voor bewoners en de buurt. In deze complexen worden naast ouderen ook andere kwetsbare groepen gehuisvest. Een voorbeeld hiervan is het Loosduinsehof, een pand van Staedion en tot vorig jaar in gebruik door Florence. Voor dit complex is de planvorming gestart om dit complex om te bouwen naar een nieuw woonconcept met zelfstandige appartementen voor ouderen en kwetsbare huishoudens.
In stadsdeel Laak is gestart met de planvorming om het verzorgingshuis Wenckebach te vernieuwen. In 2018 zijn gesprekken gevoerd met eigenaars en gebruikers (zorginstellingen) van vastgoed om waar mogelijk de eigenaren en gebruikers te faciliteren bij hun plannen.

Langer zelfstandig thuis
Van juni 2017 tot 1 april 2018 is ervaring opgedaan met de inzet van een doorstroommakelaar. Er zijn 338 huishoudens aangemeld voor een vorm van hulp en ondersteuning bij een huisvestingsprobleem. Aantal gerealiseerde verhuizingen: 48. Per 1 juli is een gemeentelijke doorstroommakelaar aangesteld die de focus vooral legt op het informeren en verbinden van relevante partijen zodat ouderen goed kunnen worden begeleid naar passende woonruimten. Met corporaties wordt overlegd over de inzet van de doorstroomcoaches.
Met het Centrum Groepswonen wordt regelmatig gesproken over locaties voor groepswooninitiatieven. Locaties die momenteel worden ontwikkeld voor groepswonen:  Harvest aan de oude Haagweg, Villa Futura op de grens van Den Haag en Leidschendam –Voorburg en de Bethelkerk.

Statushouders
Voor 2018 betrof de totale opgave voor de huisvesting van statushouders 726 personen. In 2019 heeft de gemeente 555 statushouders gehuisvest. Hiermee is de taakstelling niet volledig gehaald. Het tekort van 132 is doorgeschoven naar 2019. Er is een achterstand opgelopen in het huisvesten van statushouders doordat de samenstelling van de huishoudens is gewijzigd vergeleken met 2016 en 2017. Eerder was de opgave om huisvesting te bieden aan grote aantallen alleen gaanden. In 2018 was het aandeel alleen gaanden klein en kwamen er vooral na-reizigers naar Den Haag, waaronder grote gezinnen. 9 grote gezinnen (66 personen) wachten al geruime tijd op passende huisvesting in een van de schaarse grote sociale huurwoningen. Ook staat er 2 personen gekoppeld aan Den Haag met een sociaal medisch advies waarin bijzondere bereikbaarheidsvereisten aan de woningen zijn opgenomen. Vanwege deze vereisten is het aanbod schaars en verschillen de wachttijden dus vaak sterk met die van andere statushouders. De andere helft van het tekort (64) is een administratieve achterstand, omdat het een reservering voor na-reizigers betreft die nog niet in ons land zijn gearriveerd.

In 2018 is besloten grootschalige opvang van statushouders af te bouwen. Dit biedt geen optimale startpositie voor integratie. Van de 17 locaties heeft het college besloten 4 groepslocaties in ontwikkeling niet meer specifiek voor statushouders te bestemmen. Tevens is besloten de 5 onzelfstandige groepslocaties af te bouwen. Er is minder vraag naar deze locaties, omdat ze niet geschikt zijn voor grote gezinnen. De 132 nog te huisvesten statushouders hadden met deze woningen niet passend gehuisvest kunnen worden.

Studenten
In 2018 heeft ook de aanhoudende groei van het aantal studenten aandacht gevraagd en is een begin gemaakt met de uitvoering van  het landelijke actieplan Studentenhuisvesting, dat de gemeente Den Haag in het najaar heeft ondertekend. De huisvestingsambitie bedraagt 1900 eenheden tussen 2017 en2020. In 2018 zijn er 167 eenheden gerealiseerd, waardoor we op een totaal van 808 (43%) eenheden uitkomen. Dit is lager dan verwacht en dit komt doordat sommige eenheden aangepast zijn naar starterswoningen of zijn doorgeschoven naar 2019. Dit gaf aanleiding om een impuls te geven aan de realisatie van studenteneenheden. 

In 2018 zijn de volgende projecten opgeleverd:

• Anna van Hannoverstraat (SZW gebouw): 37 eenheden
• Laakhaven West, deelplan LW3, kavel 1-3: 116 eenheden 
• Laan van Meerdervoort: 14 eenheden

In 2018 gestart en in de uitvoeringsfase:

• Laakhaven/HS, Leeghwaterplein: 481 eenheden
• ’s Gravenzandelaan 181: 33 eenheden
• Esperantoplein, magazijn fase 2: 24 eenheden
• Laakhaven West, deelplan LW2: 59 eenheden 

Arbeidsmigranten
In regioverband is eerder een ambitie afgesproken van 6.000 aanvullende plaatsen voor arbeidsmigranten voor de periode 2013 tot en met 2016 (met uitloop naar 2018). Het Haagse deel hiervan bedraagt 2.000 plaatsen. Het jaar 2018 was het laatste jaar van deze afspraken. Tot eind 2018 zijn circa 1.900 plaatsen in Den Haag gerealiseerd, verdeeld over grootschalige projecten en corporatiewoningen. De vraag naar huisvesting nam in 2018 ook voor arbeidsmigranten verder toe. Dat hangt samen met de groeiende economie en woningvraag in het algemeen. De gemeente helpt initiatiefnemers die plannen hebben. Voor werkgevers en uitzendbureaus is het echter steeds moeilijker geworden geschikte mogelijkheden te vinden om arbeidsmigranten te huisvesten.

VvE-balie
De VvE-balie is 5 dagen per week telefonisch en per e-mail bereikbaar. Ook kunnen mensen zonder afspraak binnenlopen op het stadhuis. Ze worden dan te woord gestaan door een medewerker van de balie. In 2018 zijn er ruim 400 ’Vereniging voor Eigenaars met in totaal meer dan 3.000 appartementen begeleid. De ene vereniging is geholpen met een korte reactie, voor de ander is een intensievere begeleiding nodig. De VvE-balie heeft ondersteuning geboden bij juridische en bouwkundige vragen, verduurzaming en mediation. Ook zijn verenigingen geholpen bij het aanvragen van subsidies en leningen bij het Nationaal Energiebespaarfonds en het Haags VvE Duurzaamheidsfonds. De VvE-balie geeft ook informatieavonden, met name in wijken met bovengemiddeld slechter onderhoud en met een bovengemiddeld hogere energierekening. Deze avonden zijn goed bezocht en gaan over de rechten en plichten, de noodzaak van onderhoud, verduurzaming, subsidies en sparen. Wetgeving die in 2018 van kracht is geworden, zorgt ervoor dat hypotheekverstrekkers en banken bij de verkoop van een appartement actief navraag doen naar de staat van de vereniging. Er melden zich door deze wet meer VvE's en hypotheekverstrekkers bij de VvE-balie om actief te worden en te gaan sparen

Wijkontwikkelmaatschappij Den Haag Zuidwest
De gemeente en Vestia werken sinds 2014 samen in de wijkontwikkelmaatschappij Den Haag Zuidwest. De opgave van de WOM Den Haag Zuidwest: in 10 jaar tijd circa 1.000 woningen realiseren in Zuidwest. Hiermee komen meer goede en betaalbare woningen beschikbaar en krijgt de vernieuwing van Den Haag Zuidwest een kwaliteitsimpuls. Onder de WOM Den Haag Zuidwest vallen verschillende projecten.

Aan de Meppelweg zijn 110 appartementen (35 huur en 75 koop) ontwikkeld. Alles is verkocht.
Aan de Dedemsvaartweg is een nieuwbouwproject ontwikkeld met 141 appartementen, waarvan 90 sociale huur.

In Moerwijk-Oost is een actiegebied aanwijzing ingegaan. Het sloop/nieuwbouwproject omvat circa 160 woningen waarvan circa 30 sociale huur. Het project wordt met het naastgelegen sloop/nieuwbouw project van Vestia gezamenlijk begin 2019 als Build and Design tender op de markt gezet.

Toezicht en handhaving wonen
Door het bouw-, woning- en welzijnstoezicht worden de leefbaarheid, veiligheid en kwaliteit van de fysieke leefomgeving in Den Haag verbeterd. De feitelijke uitvoering wordt jaarlijks vastgelegd in het jaarplan Vergunningverlening, toezicht en handhaving Den Haag (RIS 299060). De gemeente richt zich hierbij op onderwerpen, als onvergunde en vergunde kamerbewoning, hennepkwekerijen, illegale bouw, verzorgd gevelbeeld, achterstallig woningonderhoud, de aanpak van woonoverlast en ongediertebestrijding. De gemeente controleert daarnaast ook de woonwagencentra op naleving van de bouw- en woonregelgeving. In 2018 zijn alle woonwagenlocaties met daarop 233 woonwagens gecontroleerd op het gebruik en de fysieke staat om te zorgen dat deze op orde blijft. Deze controle wordt uitgevoerd door gebruik te maken van gedetailleerde luchtfoto’s. Deze manier van controle blijkt effectief.   

Het aantal meldingen bij het meld- en steunpunt woonoverlast is met 10% gestegen ten opzichte van 2017 en komt uit op 2.000. Daarnaast zijn er in 2018 ruim 1.000 meldingen  met betrekking tot achterstallig woningonderhoud en illegale bouw binnengekomen.  De gedetailleerde resultaten staan in het jaarverslag. In 2018 lag de focus  op ondermijnende criminaliteit, zoals de aanpak van hennepkwekerijen en illegale prostitutie. Ook ging het om de verdere doorontwikkeling van de kwaliteit van handhaving en de versterking van de regierol van het meld- en steunpunt woonoverlast. De in 2017 gestarte pilot met betrekking tot vakantieverhuur Airbnb is in 2018 als vast onderdeel in het jaarplan opgenomen. De pilot met betrekking tot bed & breakfast’-s is verlengd. Daarnaast is in 2018 een pilot gericht op achterstallig onderhoud in stadsdeel Laak voortgezet in nauwe samenwerking met de VvE-balie en het stadsdeel Laak. Het gaat hierbij om 500 woningen verdeeld over 95 VvE’s. De eerste bewonersavond, waarop de uitkomsten van de schouw (bouwkundige staat van de woningen) zijn gedeeld met de eigenaars-/bewoners, heeft  plaatsgevonden. Naar aanleiding van de schouw zijn 80 VvE’s aangeschreven op diverse vormen van achterstallig onderhoud. Dat geldt ook voor nog  102 individuele aanschrijvingen op onderhoud  die niet binnen de VvE vallen. Ook zijn er  70 aanschrijvingen op woningen die niet tot een VvE behoren.

Beheer bedrijfspanden

De gemeente kan besluiten om strategisch gronden en panden (vastgoedobjecten) aan te kopen met het oog op toekomstige stedelijke ontwikkeling. De gemeente beheert het vastgoed totdat de ontwikkeling plaatsvindt. In 2018 waren ca. 200 vastgoedobjecten in beheer bij de gemeente. Waar mogelijk worden de vastgoedobjecten verhuurd waarbij de huurbaten zoveel mogelijk dekking bieden voor de lasten. Exploitatiesaldi worden verrekend met de hiervoor bestemde reserve Strategisch Vastgoed Stadsontwikkeling. Als het strategisch vastgoed niet langer een bijdrage levert aan de beleidsdoelstellingen, wordt het verkocht. In 2018 zijn er binnen deze portefeuille enkele verkooptransacties geweest waar onder Wegastraat en Grote Beerstraat. Zie voor meer informatie de paragraaf Vastgoed in deze programmarekening.

Omgevingsvergunningen
In 2018 zijn er 5.240 aanvragen Wabo (Wet algemene bepalingen omgevingsrecht) ingediend. Dit zijn er ruim 370 meer dan in 2017. Het gaat om 3.850 bouwaanvragen, 751 aanvragen voor een kapvergunning en 639 overige aanvragen.  
80% van de bouwaanvragen -heeft betrekking op een bouwsom van minder dan € 250.000. In overeenstemming met het coalitieakkoord is voor deze categorie bouwsom het legestarief in 2018 verlaagd van 2,5% naar 1,5% van de bouwsom.  In 2018 zijn ook 94 grote  bouwplannen ingediend met een bouwsom groter dan € 1 mln.

De totale legesopbrengst voor omgevingsvergunningen is € 0,8 mln. hoger dan begroot.

Pilotregeling ‘Groene leges’
Voor 2018 en 2019  is € 5 mln. beschikbaar gesteld voor de pilotregeling ‘Groene leges’. Deze regeling is bedoeld om de legesdrempel weg te nemen of te verlagen voor duurzame bouwplannen. Dit vindt plaats door toepassing van een vermindering op de leges omgevingsvergunning  als het bouwplan op duurzame wijze is gerealiseerd. Deze regeling geldt voor alle functies waarbij er geen verschil in aanpak is tussen woningen, kantoren, bedrijfspanden en andere objecten. De vermindering betreft 75% of 100% van de te betalen leges met een maximum van €25.000 per project. Het eerste halfjaar van 2018 was de start. Er zijn 75 aanvragen ingediend met een totale legesvermindering van € 0,2 mln. De regeling is onder de aandacht gebracht met flyers en posters, via de website,  Hou van je Huis, social media en in bijeenkomsten met de corporaties.  In 2019 gaan we door met promotieactiviteiten

Dienstverlening
In het najaar van 2018 is de informatiecampagne gestart: “Bouwen in en met de buurt”. Bij de behandeling van omgevingsvergunningsaanvragen en het realiseren van bouwwerken geven omwonenden vaak aan dat zij niet op de hoogte waren dat er een omgevingsvergunning is verleend. Om buurtbewoners en aanvragers te informeren en te faciliteren is gestart met deze campagne. De website Denhaag.nl/bouwenindebuurt staat centraal in de campagne.

In 2018 is gestart met het digitaliseren van het volledige bouwarchief met dossiers van bijvoorbeeld bouwaanvragen en verleende vergunningen. Hierdoor ontstaat een archief dat continue up-to-date is, door de gebruikers op afstand kan worden benaderd en een besparing in beheer oplevert. Het project heeft een doorlooptijd van 6 jaar.

Wetswijzigingen

De Omgevingswet treedt naar verwachting 1 januari 2021 in werking. Dit is het gevolg van de opgelopen vertraging van de inwerkingtreding van het Digitale stelsel omgevingswet. De einddatum van de implementatie van de stelselwijziging blijft staan op 1 januari 2029. De opgave voor de gemeenten bestaat uit het voorbereiden van het werken met kerninstrumenten (omgevingsvisie, omgevingsplan, programma’s en vergunning) en de strategische keuzes daarbij. Het succes van de Omgevingswet valt of staat met het op een andere manier werken: integraal, meer open en gericht op samenwerking met inwoners en bedrijven. Het omgevingsplan Binckhorst is in maart 2018 in het college  / november 2018 door de raad vastgesteld. Met dit plan experimenteert Den Haag met het gedachtegoed van de Omgevingswet door met de ‘omgevingstafel Binckhorst’ de vergunningaanvragen integraal door de projectinspecteur en adviseur(s) te behandelen op een vast dagdeel. Naast het bouwen wordt er ook getoetst aan thema’s, zoals natuur, water, openbare ruimte en woonprogramma. Er wordt ook gewerkt met een tweede vergunningtafel voor het behandelen van vergunningaanvragen uit de overige delen van de stad.  De Wet Kwaliteitsborging voor het bouwen is nog niet in werking getreden en het is nog onduidelijk wanneer dit wel gebeurt. De verantwoordelijkheid van de gemeente voor het bouwtoezicht is in 2018 dus nog niet veranderd, er wordt gewerkt met eigen inspecteurs. Wel is een bestuursakkoord tussen de VNG en de minister op handen over de uitwerking, Den Haag is betrokken bij de totstandkoming hiervan.

Bestemmingsplannen
In de loop van 2018 is de actualiseringsplicht voor bestemmingsplannen en beheersverordeningen vervallen. De gemeente derft geen leges meer als een bestemmingsplan of beheersverordening niet binnen 10 jaar wordt herzien. Met een aantal actualiseringsplannen is gestart voordat de wetswijziging van kracht werd. Deze plannen worden vastgesteld om die gebieden in overeenstemming te brengen met de actuele beleidskaders. Daarnaast worden in deze plannen alle ontwikkelingen geïmplementeerd die zich in de planperiode hebben voorgedaan.

Kernregistraties
Naast het regulier beheer van een aantal basis- en kernregistraties werd er in 2018 gewerkt aan de verdere verbetering en het gebruik van de geo-informatievoorziening.

De Wet basisregistratie ondergrond is per 1 januari 2018 in werking getreden. Op 14 mei 2018 heeft de gemeente Den Haag de eerste ondergrondgegevens (grondwatermonitoringsputten) aan de landelijke voorziening van deze wet geleverd. In het najaar zijn er tevens sonderingen aangeleverd. De gemeente Den Haag is landelijk de eerste bronhouder met zowel sonderingen als grondwatermonitoringputten in de wet.

Registratie adressen en gebouwen
Per 1 juli 2018 is de Wet basisregistratie adressen en gebouwen 2.0 in werking getreden. De eerdere wet  is in 2015/2016 geëvalueerd. Belangrijkste wijzigingen: de wijze waarop het toezicht op de uitvoering (gemeentelijke vastlegging van adressen en objecten) van de wet is ingericht. Voorheen was er sprake van een driejaarlijkse audit. Deze is vervangen door een jaarlijkse gemeentelijke zelftoets. Begin 2018 is onder de noemer van ENSIA (eenduidige normatiek single information audit) een eerste rapportage opgesteld. De uitkomsten hiervan waren goed en zijn door het college aangeboden aan het ministerie van Binnenlandse Zaken.

Registratie grootschalige topografie
Ook voor de basisregistratie grootschalige topografie is deze zelftoets in 2017 als proefjaar ingevuld. De resultaten waren goed. Deze aandachtspunten zijn in 2018 aangepakt.  In 2018 is gestart met het inrichten van het horizontaal berichten verkeer om ervoor te zorgen dat de mutaties tussen stedelijk beheer en de basisregistratie geautomatiseerd kunnen verlopen. In de zomer is deze voor de gemeentelijke bomen met succes in productie genomen.

Geodienstverlening
Verder is er gewerkt aan de geodienstverlening. In 2018 is verder gegaan met het themagewijs bespreken van de toepassingen van WebGIS, de viewer om ruimtelijke gegevens te bekijken. Naar aanleiding van wensen van de gebruikers zijn er thema’s toegevoegd zoals de conventionele explosieven bodembelasting kaart, bestemmingsplannen, vergunningsinformatie, meldingen openbare ruimte en projecten voor stedelijke ontwikkeling. Daarnaast zijn voor openbare orde en veiligheid viewers op maat gemaakt met actuele thema’s op dit gebied.

Open data
De beheerunit open data van de gemeente geeft invulling aan de gemeentelijke ambitie dat data ‘open, tenzij…’ is. In 2018 was  er opnieuw een regionale bijeenkomst over samenwerking op het gebied van open data. Verder is een workshop over open data gegeven aan de partners van Coalitie Laak om te ervaren hoe open data in een organisatie kan worden ingezet. Daarnaast is er samengewerkt in een project onder de titel Samen op pad. In dit project proberen 5  gemeenten uit de metropoolregio de toegankelijkheid van de stad door middel van open data te verbeteren.

3D-stadsmodel
Vanwege de aankomende Omgevingswet is het Haagse 3D stadsmodel (digitale stadsmaquette) in ontwikkeling. Het 3D-stadsmodel geeft zowel interne als externe partijen een beter inzicht in veranderingen in de fysieke leefomgeving. Voor het omgevingsplan Binckhorst is een 3D-model ontwikkeld en vastgesteld. In dit model is de maximale hoogte van bestaande gebouwen opgenomen en in 3D weergegeven.